مقطع: دکتری تخصصی (PhD) سال: 1403
رشته: تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش – مددکاری اجتماعی
پدیدآور: مریم رهنماکمامردخی استاد راهنما: محمد سعید ذکایی استاد مشاور: ستار پروین ؛ معصومه معارف وند
دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده علوم اجتماعی
برخورداری انسان از حقوق پایهای چون آب و غذای سالم، سرپناه امن و بهداشتی و … با زندگی در محیطزیست سالم ارتباط وثیقی دارد. مکانهای دفن زباله از عوامل تخریبکننده محیطزیست و تهدیدکننده سلامتی انسان است که در اثر فعالیتهای چشمگیر مصرفی انسان، به مساله ای فراگیر در تمام نقاط جهان تبدیل شده است. مکانهای دفن زباله مصداقی از بیعدالتی بوم شناختی-اجتماعی هستند؛ وضعیت حاکم بر این مکانها دربرگیرنده دو شکل از روابط سلطه در رابطه بین انسان و محیطزیست و تضییع دو گونه از حق؛ حق محیطزیست و حق انسان بر محیطزیست سالم است. ساکنان مجاور به مکانهای دفن زباله در اثر تلاقی نابرابریهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و زیستمحیطی، مخاطرات زیستمحیطی را در مقایسه با دیگر گروههای اجتماعی به شیوه متفاوتی تجربه میکنند. هدف از این پژوهش «طراحی مدل قدرت بخشی اجتماعات محلی برای تحقق عدالت بوم شناختی-اجتماعی» با تمرکز بر رویکرد مددکاری بوم شناختی-اجتماعی است. برای طراحی مدل مداخله دو مرحله مطالعاتی به روش کیفی انجام شد. در مرحله اول برپایه روش نظریه مبنایی موقعیت دفن گاه سراوان گیلان و اجتماعات محلی مجاور به آن؛ بهعنوان میدان مطالعه این پژوهش، از طریق مصاحبههای عمیق با ساکنان دهستان سراوان، کارشناسان و فعالان حوزه محیطزیست و پسماند و مسئولین استانی و کشوری مورد واکاوی قرار گرفت. در مرحله دوم مداخلات عملی داخلی و خارج از ایران در حوزه موضوعی این پژوهش بررسی شدند. نتایج مرحله اول این پژوهش بیانگر «مخاطره فوق بدخیم بومشناختی اجتماعی» بهعنوان پدیده محوری ناظر بر وضعیت مخاطرهآمیز اکوسیستم انسانی و غیرانسانی میدان مطالعه این پژوهش است. ناکارآمدی نظام مدیریت پسماند، ساختار نحیف نظارت، در حاشیه بودن سازمان های مردم نهاد و طرد عاملیت شهروندان در کنار سایر عوامل، تشدیدکننده بحران در دفن گاه زباله سراوان است. اهالی دهستان سراوان طیف مختلفی از راهبردها شامل سازگارانه، منفعلانه، سوداگرانه و کنش جمعی معطوف به تغییر را بکار بستند که پیامد آن، چرخش سیاستی در نظام مدیریت پسماند و تاکید بر تفکیک زباله از مبدا و تبدیل شدن مساله سراوان به مسالهای ملی و حاکمیتی و تصمیم بر بهسازی و تعطیلی آن بود. از سنتز یافتههای برآمده از دو مرحله پژوهش، مدل مداخله شامل فرایند 5 مرحلهای شناسایی (ارزیابی و تحلیل وضعیت)، بسترسازی برای کنش جمعی، برنامهریزی مشارکتی، سازماندهی کنش جمعی و ارزیابی و پیگیری طراحی شد. دست یافتن به قدرت بخشی اجتماع محلی از مسیر اجرای مدل پیشنهادی این پژوهش، متضمن پایبندی به اصول مشارکت اجتماعی، عدالت بومشناختی اجتماعی و پایداری و تأکید بر نقاط قوت، دانش بومی و توسعه سرمایه اجتماعی از طریق تعمیق پیوندهای درون اجتماع محلی، ارتباط با منابع بیرونی و اتصال به نهادهای قدرت است.
بیعدالتی بوم شناختی-اجتماعی / eco-social injustice, دهستان سراوان / Saravan village, زباله / Garbage, قدرت بخشی / empowerment, مخاطرات زیستمحیطی / Environmental Hazards
1- فصل اول 1 1-1-مقدمه 1 2-1- طرح مسئله 2 3-1-ضرورت و اهمیت پژوهش 11 1-3-1-اهمیت پژوهش از حیث نظری 11 1-3-2-اهمیت پژوهش از حیث کاربردی 14 4-1- اهداف پژوهش 16 1-5 پرسشهای اصلی پژوهش 16 2- فصل دوم 18 1-2 مقدمه 18 2-2- پیشینه تجربی پژوهش 18 2-2-1-پژوهشهای انجامشده در سطح ملی 19 2-2-2- پژوهشهای انجامشده در سطح بینالمللی 25 2-2-3- نقد و ارزیابی پیشینه تجربی پژوهش 32 2-3-ادبیات نظری و مفهومی 33 1-3-2- تفکر بومشناختی در مددکاری اجتماعی 34 2-3-2- مددکاری بوم شناختی-اجتماعی: 42 3-3-2- مددکاری اجتماعی سبز: 49 4-3-2- گفتمان عدالت زیست محیطی 53 5-3-2- گفتمان بومشناختی ژرف 60 6-3-2- گفتمان اکوفمینیسم 66 7-3-2- جامعه مخاطره آفرین 71 1-5-2- مدل بوم شناختی-اجتماعی دگرگون ساز 77 2-5-2- مدل عمل مبتنی بر رویکرد اجتماعی-بوم شناختی 82 2-5-3- مدل عملی مددکاری اجتماعی سبز 86 2-5-4- مدل مشارکت و قدرت بخشی شهروندان در برابر مخاطرات محیط زیستی محلی 90 2-5-5- مدل قدرت بخشی مددکاری اجتماعی برای جریان بخشیدن به مشارکت زنان روستایی در گفتمان تغییرات اقلیمی 96 6-5-2- مقایسه و جمع بندی مدل های موجود 101 3- فصل سوم: روش شناسی 105 3-1- روش پژوهش 105 3-2- قلمرو میدان پژوهش 106 3-3-گروههای مورد مطالعه 109 3-4-شیوه انتخاب مشارکتکنندگان 110 3-5- شیوه گردآوری دادهها 112 3-6- شیوه تحلیل دادهها 115 3-7- روش تعیین قابلیت اعتبار و اعتماد در پژوهش 115 3-8- بازاندیشی 118 3-9- اخلاق پژوهش 119 4-فصل چهارم 121 مقدمه 121 4-1- پدیده محوری: مخاطره فوق بدخیم بوم شناختی-اجتماعی (ادراک ذهنی اجتماع محلی و تاثیرات عینی دفن گاه سراوان) 121 4-1-1- ادراک ذهنی اجتماع محلی 122 4-1-2- تاثیرات عینی 129 4-1-2-1-اختلال فیزیکی 129 4-2- شرایط زمینه ای 143 1-2-4-خاص بودگی اقلیم 143 4-3- شرایط علی 150 1-3-4- بن بست ناکارآمدی نظام مدیریت پسماند 151 2-3-4- حکمرانی نامطلوب 154 3-3-4- ضعف مدیریت اجرایی پسماند 158 4-3-4- تعارض منافع در مدیریت پسماند 160 5-3-4- نادیده گیری محیط زیست 161 6-3-4- هژمونی گفتمانی زباله سوز 165 7-3-4- ساختار نحیف نظارت 167 4-4- عوامل مداخله گر 168 1-4-4- گسست نهادهای رسمی محلی از مردم 169 2-4-4- نقض استقلال نظام مدیریت پسماند 170 3-4-4- تسلط پارادایم سیاست گذاری پروژه ای 172 4-4-4- به انزوا رفتن NGOها در مدیریت پسماند 174 1-5-4- کنش سازگارانه 177 4-1-5-4- گریختن از مخاطره 179 2-5-4-کنش منفعلانه 180 3-5-4-کنش جمعی معطوف به تغییر 182 5-5-4-متقاعد سازی 188 6-5-4- شنیده شدن صدا 191 7-5-4- فرایند جمعی هماهنگی اجتماعی 193 8-5-4-دوری از انگ سیاسی 197 9-5-4- پروژه های جمعی محلی 198 4-5-10- کنش تقابلی 204 11-5-4- کنش سوداگرانه 205 6-4-واکنش (راهبرد) مسئولین 207 1-6-4-اقدامات نمایشی-هیجانی 208 4-6-2- مخفی کاری 211 3-6-4-اقدامات تطمیعی 212 4-7- پیامدها 214 1-7-4- از دست رفتن اعتماد اجتماعی 215 4-7-2- سهم بری ناعادلانه 220 3-7-4- استمرار راهکارهای پروژه ای 221 4-4-7- اقدام های ترمیمی 224 5-7-4- اقدامات قهری 228 6-7-4-اولویت بخشی به حل مساله سراوان 232 4-8- مدل پارادایمی پژوهش 235 4-7- مدل قدرت بخشی اجتماعات محلی برای تحقق عدالت بوم شناختی-اجتماعی 218 4-7-1-هدف کلی مدل قدرت بخشی اجتماعات محلی برای تحقق عدالت بوم شناختی-اجتماعی 220 4-7-2-1- اهداف اختصاصی مدل قدرت بخشی اجتماعات محلی برای تحقق عدالت بوم شناختی-اجتماعی 220 4-7-3- نقش های مددکار اجتماعی در اجرای الگوی قدرت بخشی 221 4-7-4- فرایند اجرایی مدل قدرت بخشی اجتماعات محلی برای تحقق عدالت بوم شناختی-اجتماعی 223 4-7-5- پیش نیازهای مداخله 231 4-7-5-گام های اجرایی مدل مداخله 233 فصل پنجم 252 1-5- تحلیل و جمعبندی 252 3-5- محدودیتهای پژوهش 266 منابع فارسی 268 منابع انگلیسی 272 پیوست: أ پیوست 1: اعلامیه استکهلم: أ پیوست 2: فرم اعتباریابی مدل «قدرت بخشی اجتماعات محلی برای تحقق عدالت بوم شناختی-اجتماعی» ج
اسماعیل اسدی،رمضان. گودرزی،مهناز.(1397) تأثیر رویکردهای بینالمللی توسعه پایدار و محیطزیست بر برنامههای توسعه ایران.پژوهشهای محیطزیست.17. 248-237. – اعتماد آنلاین(1401). سراوان گیلان در گرداب بیتدبیری. قابل دسترس در : https://www.etemadonline.com/ 23/554008 – اقلیما، مصطفی. عادلیان رأسی، حمیده.(1388) مددکاری جامعهای: تکنیک کار با جامعه. انتشارات فرا انگیزش. – ایسنا(1401) رتبه 17 ایران در تولید زباله/هر ایرانی روزانه چقدر زباله تولید میکند؟. قابل دسترس در: https://www.isna.ir/news/1401070501904 – ایسنا(1401) رتبه 17 ایران در تولید زباله/ هر ایرانی روزانه چقدر زباله تولید می کند؟. قابل دسترس در: https://www.isna.ir/news/1401070501904 – ایسنا(1402) طرح جامع مدیریت پسماند گیلان بهروزرسانی میشود. قابل دسترس در: https://www.isna.ir/news/1402092316888 – ایزدی،فاطمه. کریمیان،علیاکبر و سودایی زاده،حمید.(1392). برآورد میزان آگاهیهای زیستمحیطی دانش آموزان روستایی و رابطه آن با آگاهی والدین و مربیان.پژوهشهای روستایی. 4. 777-792. – بخارایی،احمد.(1395).مددکاری جامعه ای.تهران. نشر جامعه شناسان. – بریکولگ،لینیسماری.(1393)روانشناسی ریسک]ترجمه پ.فخیمقاسمزاده، م.صالحی و خ.صبریدشتی[.پژوهشکده بیمه. – بک ،اولریش.(1395). جامعهشناسی کار: دنیای شگفتانگیز کار در مدرنیته بازاندیشانه].ترجمه س. صادقیجقه و آ.نباتیحصارلو[. جامعهشناسان. – بک ،اولریش.(1388). جامعه در مخاطره جهانی ]ترجمه م.مهدی زاده[.کویر. – پیروز، بهروز. رازدار، بابک. باقر زاده، آسان.کاویانپور،محمدرضا.(1388). ارزیابی خسارت وارده بر اثر دفن زبالههای شهر رشت در منطقه جنگلی سراوان واقع در استان گیلان. مقاله ارائه شده در همایش ملی انسان، محیطزیست و توسعه پایدار. – جعفری، مینا. میربلوکی، هانیه. قنبری، فاطمه.(1400) مقایسه اثرات آلودگی ناشی از زبالههای سراوان بر رودخانه کچا در زمان خشکسالی و ترسالی. پژوهش و فناوری محیطزیست. دوره 4. شماره 6. 48-41. – جعفری،فاطمه.ذکایی،محمد سعید.زاهدی اصل،محمد.مؤمنی،فرشاد.(1398). تجربه زیسته کارگران زن در بخش غیررسمی اقتصاد ایران (مطالعه موردی کارگران غیررسمی زن استان تهران).برنامهریزی رفاه و توسعه اجتماعی.41. 210-173. – جمعه پور، محمود.(1392).برنامهریزی محیطی و پایداری شهری و منطقهای (اصول، روشها و شاخصهای محیطی پایداری سرزمین). – جنادله،علی.(1395). فضاهای سبز شهری و کیفیت زندگی(مدلی برای ارزیابی تأثیرات اجتماعی بوستانها و فضاهای سبز شهری و کاربرد تجربی آن در سه بوستان شهر تهران.برنامهریزی رفاه و توسعه اجتماعی. 225-284. – حریری،نجلا.(1385). اصول و روشهای پژوهش کیفی، تهران. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی. – ذکایی،محمد سعید.(1399).هنر انجام پژوهش کیفی از مسئله یابی تا نگارش. انتشارات آگاه. – رفیعیان،مجتبی.خدایی،زهرا. داداش پور، هاشم(ظرفیتسازی اجتماعات محلی بهمثابهی رویکردی در توانمندسازی نهادهای اجتماعی.جامعهشناسی نهادهای اجتماعی.160-133. – رضادوست،کریم.هزارجریبی، جعفر. کاظمی،احسان. طوافی، هیدا. (1402) تحلیل گفتمانی زمینههای نارضایتی و رفتارهای اعتراضی دو دهه اخیر (با تأکید بر روش تحلیل گفتمان لاکلو و موف). جامعه شناسی نهادهای اجتماعی. شماره 21. 277-235. – زاهدی،شمس السادات.نجفی،غلامعلی. (1385). بسط مفهومی توسعه پایدار.مدرس علوم انسانی.49. 76-43. – زبردست،علیرضا.درسخوان،رسول.(1400)تبیین مؤلفههای دستیابی به توسعه پایدار محیطی در ساختار مدیریت شهری کلانشهر تبریز.پایداری،توسعه و محیطزیست.3. 21-40. – سالنامه آماری کشور (1395) مرکز آمار ایران. – ستوهیان،فرزاد. رنجبران، محسن.شریفی،سعید.(1392). اثرات زیستمحیطی مکانهای دفن زباله سراوان رشت بر آلودگی منابع آب زیرزمینی. ارائهشده در اولین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی محیطزیست، انرژی و صنعت پاک. – سرل،جان.(1396). ساخت واقعیت اجتماعی.]ترجمه م.محمدامینی[.فرهنگ نشر نو. – سعدآبادی،علیاصغر.رحیمی راد،زهره.(1399)فهم تأثیر اقدام پژوهی مشارکتی بر قدرت بخشی حاشیهنشینان شهر تهران با رویکرد نوآوری اجتماعی (محلههای فرحزاد و خاور شهر).پژوهشنامه مددکاری اجتماعی .20. 81-43. – شیخه،رضا. صفایی مقدم،مسعود. پاک سرشت،محمدجعفر و مرعشی،منصور.(1399) بررسی تحلیلی مبانی رویکرد برساختگرایی اجتماعی.روششناسی علوم انسانی.103. 55-39. – عابدینی، موسی. سرایی،بهناز.(1402).ارزیابی اثرات زیستمحیطی دفن پسماند در جنگلهای سراوان با استفاده از مدل تحلیل انتخاب مناسب دفن پسماند ANP شبکه. جغرافیا و روابط انسانی. دوره 5. 777-760. – علی پور،پروین. زاهدی،محمد جواد. شیانب، ملیحه.(1388). اعتماد و مشارکت ( بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در شهرتهران ). مجله جامعه شناسی ایران. دوره 10. شماره 2. 135-109. – عنایت،حلیمه.فتح زاده،حیدر.(1388) رویکردی نظری به مفهوم اکو فمینیسم.مطالعات جامعهشناسی.5. 63-45. – عطارزاده،بهزاد.(1399). منطق کنش جمعی و پیامدهای آن بر سیاستگذاری و توسعه اقتصادی: شرحی بر نظریه منسر السن. سیاستگذاری عمومی. شماره 1. 371-350. – سنتولا، دیمون.(1402).تغییر،رخدادهای بزرگ چگونه فراگیر میشوند؟ .]س.زرگریان[. انتشارات آموخته. – صفرآبادی فراهانی، عاطفه . معارف وند، معصومه.(1392).مددکاری اجتماعی محیطزیست.مددکاری اجتماعی. شماره3. 7-6. – ضابطیان،بهرنگ. موسوی،مرضیه.(1400). بررسی سازوکارهای برساخت مسائل محیطزیستی ( مورد مطالعه: کارزار مردمی توقف تونل بهشت آباد). برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. شماره 49.274-217. – فاضلی، محمد. (1389).ارزیابی تأثیرات اجتماعی: سیاستها، برنامهها و طرحها. انتشارات تیسا. – فارس(1401). انسداد غیراصولی سراوان خطرات جدی به دنبال دارد/احتمال انفجار تا مشکلات خطرناک زیستمحیطی. قابل دسترس در: https://www.farsnews.ir/gilan/news/14010208000609 – فراست خواه،مقصود.(1401).روش تحقیق در علوم اجتماعی با تأکید بر نظریه برپایه.انتشارات آگاه. – فراهانی، علی، یارمحمدیان، احمد، ملک پور، مختار، و عابدی، احمد. (1396). ساخت و اعتباریابی پرسشنامه احساس عاملیت نابینایان. اندازه گیری تربیتی، 8(30 )، 165-188. SID. https://sid.ir/paper/214633/fa – فلیک، اووه. (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی.]ترجمه ه.جلیلی[. نشر نی. – فیضی،صدف. عابدین زاده، نیلوفر. پناهنده، محمد.(1402). مقایسه سناریوهای وضع موجود و طرح توسعه سیستم مدیریت پسماند شهرستان رشت با رویکرد ارزیابی چرخه حیات. مجله جغرافیا و پایداری محیط. شماره 3، دوره 13-103-89. – قاسمی،محمدعلی(1388). جامعه ریسک و اهمیت آن برای مطالعات استراتژیک. فصلنامه مطالعات راهبردی.45. 47-27. – قربانی، ساره، صالحی، اسماعیل، فریادی، شهرزاد، و جعفری، حمیدرضا. (1398). ارزیابی عدالت محیطزیست در شهر تهران مبتنی بر توزیع فضایی آلودگی هوا و صدا. جغرافیا و پایداری محیط (پژوهشنامه جغرافیایی)، 9(32 )، 19-31. – قرنی آرانی،بهروز. شریفی یار ،جواهر. غفاری ،سید رامین.(1396).تحلیل اثرات کمآبی هورالعظیم بر جنبههای اجتماعی و اقتصادی زندگی روستاییان.پژوهشهای روستایی.422-0. – عبد الخانی نژاد،طلیعه. منوری، سید منصور.(1401) مدیریت ریسک محل دفن پسماند مرحله بهرهبرداری با تکنیک Bow-tie (مطالعه موردی: شهر سراوان رشت). فصلنامه پژوهش در بهداشت محیط. شماره 9. 92-107. – کلانشهر.(1401). مدیران گیلان حتی نمیدانند چقدر زباله وارد سراوان میشود/برخی کشاورزان رودسری به دلیل آلودگی آبوخاک، برنج خود را نمیخوردند. قابل دسترس در : https://kalanshahr.ir/news/i/21792 – گراوند؛فرود.امیر نژاد،رضا. حجازی کمساری،سیده عقیله.(1395). بررسی اثرات عناصر سنگین موجود در شیرابه زباله بر کیفیت آبهای زیرزمینی مجاور لند فیل (مطالعه موردی مرکز دفن زباله سراوان رشت). ارائهشده در کنفرانس ملی یافتههای نوین پژوهشی و آموزشی عمران، معماری شهرسازی محیطزیست ایران. – گنجعلی،سعید. شایسته ،کامران.(1392). ارزیابی محیطزیستی و استراتژیک بزرگترین دفنگاه غیربهداشتی زباله شمال ایران(سراوان)با استفاده از تحلیل SWOT.پژوهشهای محیطزیست.7. 92-83. – لطیفیان،سعیده. نصری فخر داود،(1398).سیاستگذاری محیطزیست در ایران: چالشها و راهحلها.فصلنامه سیاست. دوره 48.شماره 1. 103-97. – متوسلی،محمود. حاجی علی اکبری،کاوه.(1395). کنش جمعی؛ نقطه اتصال تفکر نهادگرا و نگرش برنامهریزی ارتباطی. فصلنامه برنامه ریزی و بودجه. شماره 4.45-15. – مسیبی، سمانه. برقی،حمید. رحیمی. داریوش. قنبری، یوسف.(1396). کنش جمعی در مدیریت گردشگری: بررسی اصول استروم در روستای گردشگری متین آباد. جغرافیا و توسعه ناحیه ای. دوره 15. شماره 2. 267-241. – مشیرزاده،حمیرا.(1385) از جنبش تا نظریه اجتماعی: تاریخ دو قرن فمینیسم. انتشارات شیرازه. – محمد پور، احمد. (1397). ضد روش زمینههای فلسفی و رویههای عملی در روششناسی کیفی، تهران، چاپ اول، نشر لوگوس. – محمدنژاد،عباس. جباری، عباسعلی. شاه محمدی، محمد. (1400). راهکارهای ارتقای اعتماد مخاطب به رسانه ملی. فصلنامه علمی امنیت ملی. شماره 42. 178-143. – محمدی ده چشمه،مصطفی. آزاد بخت،مریم.(1397). سنجش مؤلفههای مشارکت شهروندی در پایداری زیستمحیطی (مطالعه موردی: منطقه 2 شهر اهواز).انسان و محیطزیست. 37-52. – مصلحی،مریم. اکرم احمدی، مهسا.(1393). بررسی اثرات فضای سبز بر جوامع انسانی: فعالیت فیزیکی، سلامت جسمی و روانی و کاهش تصادفات.انسان و محیطزیست.30 .26-13. – معرب،یاسر.پرک،مهین. (1396). مروری بر مباحث برنامهریزی، مدیریت و آموزش محیطزیست. انتشارات آوای قلم. – منصورخانی، فریده.میرعباسی، سید باقر.عسگرخانی، ابومحمد.مرادی، مریم.(1397). بررسی ماهیت و محتوای حق بر محیط زیست. جامعه شناسی سیاسی ایران.4. 330-310. – میری، سجاد. (1400) فضای سبز شهری، سلامت عمومی و عدالت زیستمحیطی نمونه موردی: شهر هانگژو، چین. معماری سبز، سال هفتم،شماره 3، 54-47. – مهر.(1399). برخی به دنبال فراری دادن سرمایه گذار در رشت هستند. قابل دسترس در: https://www.mehrnews.com/news/4928648 – مهر.(1401). گیلان بزرگترین تولید کننده زباله/ روزانه 2500 تن تولید می شود. قابل دسترس در: https://www.mehrnews.com/news/5508419 – نخعی،محمد.ناصری،حمیدرضا.امیری،وهاب.(1391). تحلیل عملکرد هیدرولوژیکی محل دفن زبالههای شهر رشت. فصلنامه زمینشناسی محیطزیست. دوره 6.شماره 20. 16-1. – نجفی کشکولی،سمیرا. (1400).نقش زنان در دستیابی و حفاظت محیطزیست. فصلنامه علمی- حقوقی قانون یار.دوره پنجم. 1044-1029. – نمامیان،پیمان. طیبی،سبحان.(1399). نکات انتقادی از عدالت زیستمحیطی و توسعه پایدار.علوم و تکنولوژی محیطزیست.8. 111-103. – هانیگان،جان.(1392). جامعهشناسی محیطزیست]ترجمه م،عنبری.الف،محمدی.م،رستمی[ انتشارات دانشگاه تهران.
Achuo, E., Asongu, S., &, S Tchamyou, V. (2022). Women empowerment and environmental sustainability in Africa. – Alston, M. &, Besthorn, F. H. (2012) Environment and Sustainability. In Lyons, K., Hokenstad, T., – Alston, M. (2013). Environmental social work: Accounting for gender in climate disasters. Australian Social Work, 66(2), 218-233. – Alston, M. (2015). Social work, climate change and global cooperation. International Social Work, 58(3), 355-363. – Arne, N. (1973). The shallow and the deep, long-range ecology movement. A summary*. Inquiry, 16(1-4), 95-100. – Bell, F. M., Dennis, M. K., &, Krings, A. (2019). Collective survival strategies and anti-colonial practice in ecosocial work. Journal of Community Practice, 27(3-4), 279-295. – Besthorn, F. H. (2003). Radical ecologisms: Insights for educating social workers in ecological activism and social justice. Critical Social Work, 4(1), 66-106. – Besthorn, F. H. (2012). Deep Ecology’s contributions to social work: A ten-year retrospective. International Journal of Social Welfare, 21(3), 248-259. – Besthorn, F. H. (2013). Vertical farming: Social work and sustainable urban agriculture in an age of global food crises. Australian Social Work, 66(2), 187-203. – Besthorn, F. H. (2014). Ecopsychology, Meet Ecosocialwork: What You Might Not Know—A Brief Overview and Reflective Comment. Ecopsychology, 6(4), 199-206. – Besthorn, F. H. (2016). Environmental social work: A future of curiosity, contemplation and connection. In Environmental change and sustainable social development (pp. 13-22). Routledge. – Besthorn, F. H., &, Canda, E. R. (2002). Revisioning environment: Deep ecology for education and teaching in social work. Journal of teaching in Social Work, 22(1-2), 79-101. – Besthorn, F. H., &, McMillen, D. P. (2002). The oppression of women and nature: Ecofeminism as a framework for an expanded ecological social work. Families in society, 83(3), 221-232. – Besthorn, Fred (2012). Radical Equalitarian Ecological Justice: A Social Work Call to Action. In Gray, Mel, Coates, John and Hetherington, Tiani (toim.) Environmental Social Work. New York: Routledge, 31-45. – Bhuyan, R., Wahab, S., &, Park, Y. (2019). A green new deal for social work. Affilia, 34(3), 289-294. – Billiot, S., Beltrán, R., Brown, D., Mitchell, F. M., &, Fernandez, A. (2019). Indigenous perspectives for strengthening social responses to global environmental changes: A response to the social work grand challenge on environmental change. Journal of Community Practice, 27(3-4), 296-316. – Boetto, H. (2017). A transformative eco-social model: Challenging modernist assumptions in social work. The British Journal of Social Work, 47(1), 48-67. – Boetto, H. (2018). Transformative ecosocial work: Incorporating being, thinking, and doing in practice. Social work: Innovations and insights, 79-93. – Bullard, R. D., Mohai, P., Saha, R., &, Wright, B. (2008). Toxic wastes and race at twenty: Why race still matters after all of these years. Envtl. L., 38, 371. – Burns, D. M. (2012). Where Canadian social work educators situate the natural environment-an exploration (Master’s thesis, Graduate Studies). – Coates, J. (2003). Ecology and social work: Towards a new paradigm. Fernwood Pub.. – Coates, J., &, Besthorn, F. H. (2010). Building bridges and crossing boundaries: Dialogues in professional helping. Critical Social Work, 11(3). – Coates, J., &, Gray, M. (2012). The environment and social work: An overview and introduction. International Journal of Social Welfare, 21(3), 230-238. – Diehm, C. (2014). Darwin and deep ecology. Ethics &, the Environment, 19(1), 73-93. – Dominelli, L. (2011). Climate change: social workers’ roles and contributions to policy debates and interventions 1. International Journal of Social Welfare, 20(4), 430-438. – Dominelli, L. (2012). Social work in times of disaster: Practising across borders. Critical risk research: practices, politics and ethics, 197-218. – Dominelli, L. (2012a). Green social work: From environmental crises to environmental justice. Polity. – Dominelli, L. (2013). Environmental justice at the heart of social work practice: Greening the profession. International Journal of Social Welfare, 22(4), 431-439. – Dominelli, L. (2014). Promoting environmental justice through green social work practice: A key challenge for practitioners and educators. International Social Work, 57(4), 338-345. – Drolet, J., Wu, H., Taylor, M., &, Dennehy, A. (2015). Social work and sustainable social development: Teaching and learning strategies for ‘green social work’curriculum. Social Work Education, 34(5), 528-543. – Eade, D. (1997). Capacity-building: An approach to people-centred development. Oxfam. – Esworthy, R., &, Bearden, D. M. (2015, September). Environmental Protection Agency (EPA): FY2016 appropriations. Library of Congress, Congressional Research Service. – Golafshani,Nahid (2003), Understanding Reliability and Validity in Qualitative Research, The Qualitative Report, Volume 8, Number 4, pp: 597-607. – Gray, M., Coates, J., &, Hetherington, T. (Eds.). (2012). Environmental social work. Routledge. – Hawkins, C. A. (2010). Sustainability, human rights, and environmental justice. Critical Social Work, 11(3). – Hayward, R. A., Morris, Z., Otero Ramos, Y., &, Silva Díaz, A. (2019). “Todo ha sido a pulmón”: Community organizing after disaster in Puerto Rico. Journal of Community Practice, 27(3-4), 249-259. – Hetherington, T., &, Boddy, J. (2013). Ecosocial work with marginalized populations. Environ Social Work, 46. – Hillman, M. (2002). Environmental justice: a crucial link between environmentalism and community development?. Community Development Journal, 37(4), 349-360. – Hudson, J. (2019). Nature and social work pedagogy: How US social work educators are integrating issues of the natural environment into their teaching. Journal of Community Practice, 27(3-4), 487-502. – Israel, B. A., Checkoway, B., Schulz, A., &, Zimmerman, M. (1994). Health education and community empowerment: conceptualizing and measuring perceptions of individual, organizational, and community control. Health education quarterly, 21(2), 149-170. – Jönsson, J. H. (2019). Overfishing, social problems, and ecosocial sustainability in Senegalese fishing communities. Journal of Community Practice, 27(3-4), 213-230. – Kang, J., Fabbre, V. D., &, Ekenga, C. C. (2019). “Let’s talk about the real issue”: Localized perceptions of environment and implications for ecosocial work practice. Journal of Community Practice, 27(3-4), 317-333. – Kemp, S. P. (2011). Recentring environment in social work practice: Necessity, opportunity, challenge. British Journal of Social Work, 41(6), 1198-1210. – Klemmer, C. L., &, McNamara, K. A. (2020). Deep ecology and ecofeminism: Social work to address global environmental crisis. Affilia, 35(4), 503-515. – Kober, G. (2013). For they do not agree in nature: Spinoza and Deep Ecology. Ethics &, the Environment, 18(1), 43-65. – Laverack, G., &, Labonte, R. (2000). A planning framework for community empowerment goals within health promotion. Health policy and planning, 15(3), 255-262. – Lavoie, C. (2012). Race, power and social action in neighborhood community organizing: Reproducing and resisting the social construction of the other. Journal of Community Practice, 20(3), 241-259 – Louis, N., Koketso, M. F., &, Calvin, M. J. (2019). Role of Social Workers in Mitigating the Effects of Climate Change in Makonde Communal Lands, Zimbabwe. e-BANGI, 16(9), 172-183. – Lysack, M. (2010). Environmental decline, loss, and biophilia: Fostering commitment in environmental citizenship. Critical Social Work, 11(3). – Lysack, M. (2015). Effective policy influencing and environmental advocacy: Health, climate change, and phasing out coal. International Social Work, 58(3), 435-447. – Magis, K. (2010). Community resilience: An indicator of social sustainability. Society and natural resources, 23(5), 401-416. – Mason, L. R., Ellis, K. N., &, Hathaway, J. M. (2019). Urban flooding, social equity, and “backyard” green infrastructure: An area for multidisciplinary practice. Journal of Community Practice, 27(3-4), 334-350. – Matthies, A. L., &, Närhi, K. (2016). Introduction: It is the time for social work and social policy research on the ecosocial transition. In The Ecosocial Transition of Societies (pp. 19-32). Routledge. – Matthies, A. L., Närhi, K., &, Ward, D. (2001). The eco-social approach in social work (No. 58). Jyväskylän yliopisto. – Mattocks, N., Meyer, M., Hopkins, K. M., &, Cohen-Callow, A. (2019). Clean and green organizing in urban neighborhoods: Measuring perceived and objective outcomes. Journal of Community Practice, 27(3-4), 351-368. – McLaughlin, A. (1987). Critique of Humanity and Nature: Three Recent Philosophical Reflections. The Trumpeter, 4(4). – Miller, S. E., Hayward, R. A., &, Shaw, T. V. (2012). Environmental shifts for social work: A principles approach. International Journal of Social Welfare, 21(3), 270-277. – Moghisi, M. (2011). Social work and the environment (Doctoral dissertation, Carleton University). – Mohai, P., Pellow, D., &, Roberts, J. T. (2009). Environmental justice. Annual review of environment and resources, 34, 405-430. – Molyneux, R. (2010). The practical realities of ecosocial work: A review of the literature. Critical Social Work, 11(2). – Muldoon, A. (2006). Environmental efforts: The next challenge for social work. Critical Social Work, 7(2), 1-7. – Naess, A., &, Sessions, G. (1986). The basic principles of deep ecology. The Trumpeter, 3(4). Bhuyan, R., Wahab, S., &, Park, Y. (2019). A green new deal for social work. Affilia, 34(3), 289-294. – Närhi, K. (2004). The eco-social approach in social work and the challenges to the expertise of social work (No. 243). University of Jyväskylä. – Närhi, K., &, Matthies, A. L. (2016). Conceptual and historical analysis of ecological social work. Ecological social work: Towards sustainability, 21-38. – Nesmith, A., &, Smyth, N. (2015). Environmental justice and social work education: Social workers’ professional perspectives. Social Work Education, 34(5), 484-501. – Norton, C. L. (2009). Ecopsychology and social work: Creating an interdisciplinary framework for redefining person-in-environment. Ecopsychology, 1(3), 138-145. – Norton, C. L. (2012). Social work and the environment: An ecosocial approach. International Journal of Social Welfare, 21(3), 299-308. – Nyahunda, L. (2021). Social work empowerment model for mainstreaming the participation of rural women in the climate change discourse. Journal of Human Rights and Social Work, 6(2), 120-129. – Parris, C. L., Hegtvedt, K. A., Watson, L. A., &, Johnson, C. (2014). Justice for all? Factors affecting perceptions of environmental and ecological injustice. Social Justice Research, 27, 67-98. – Payne, M. (2020). Modern social work theory. Bloomsbury Publishing. – Peeters, J. (2012). The place of social work in sustainable development: Towards ecosocial practice. International Journal of Social Welfare, 21(3), 287-298 – Philip, D., &, Reisch, M. (2015). Rethinking social work’s interpretation of ‘environmental justice’: From local to global. Social Work Education, 34(5), 471-483. – Powers, M. C. (2017). Social Work Promoting Community and Environmental Sustainability: A Workbook for Social Work Practitioners and Educators (Volume 1) (Doctoral dissertation, NC Docks). – Powers, M., Schmitz, C., &, Beckwith Moritz, M. (2019). Preparing social workers for ecosocial work practice and community building. Journal of Community Practice, 27(3-4), 446-459. – Rambaree, K., Sjöberg, S., &, Turunen, P. (2019). Ecosocial change and community resilience: The case of “Bönan” in glocal transition. Journal of Community Practice, 27(3-4), 231-248. – Ramsay, S., &, Boddy, J. (2017). Environmental social work: A concept analysis. The British Journal of Social Work, 47(1), 68-86. – Rich, R. C., Edelstein, M., Hallman, W. K., &, Wandersman, A. H. (1995). Citizen participation and emprowerment: The case of local environmental hazards. American journal of community psychology, 23, 657-676. – Rinkel, M., &, Mataira, P. (2018). Developing critical self-awareness to incorporate sustainability into worldviews. Social work promoting community and environmental sustainability: A workbook for social work practitioners and educators, 2, 30-45. – Rinkel, M., &, Powers, M. (Eds.). (2017). Social Work Promoting Community and Environmental Sustainability: A Woorkbook for Global Social Workers and Educators. International Federation of Social Workers. – Schlosberg, D. (2007). Defining environmental justice: Theories, movements, and nature. OUP Oxford. – Schmitz, C. L., Matyók, T., Sloan, L. M., &, James, C. (2012). The relationship between social work and environmental sustainability: Implications for interdisciplinary practice. International Journal of Social Welfare, 21(3), 278-286. – Schusler, T., Krings, A., &, Hernández, M. (2019). Integrating youth participation and ecosocial work: New possibilities to advance environmental and social justice. Journal of Community Practice, 27(3-4), 460-475. – Shaw, T. V. (2013). Is social work a green profession? An examination of environmental beliefs. Journal of Social Work, 13(1), 3-29. – Teixeira, S., &, Krings, A. (2015). Sustainable social work: An environmental justice framework for social work education. Social Work Education, 34(5), 513-527. – Ulrich B. (2005) “,Risk Society revisited: theory, Politics and Research Proprammes”,, in: Barbara Adam (ed.) The Risk Society and Beyond, London: Saye Publications, p. 213. – Ulrich, B. (1992). Risk society: towards a new modernity. – Ungar, M. (2002). A deeper, more social ecological social work practice. Social Service Review, 76(3), 480-497. – United Nations Environment programme ANNUAL REPORT 2014 – United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs UNOCHA. (2010). Climate change: Coping with the humanitarian impact. Retrieved from http://ochaonline.un.org/NewsInFocus/ClimateChangeHumanitarianImpact/Cli… – Zapf, M. K. (2010). Social work and the environment: Understanding people and place. Critical Social Work, 11, 30-46.[@[فهرست منابع فارسی]]