مقطع: دکتری تخصصی (PhD) سال: 1403
رشته: جغرافیا – جغرافیا و برنامهریزی روستایی
پدیدآور: طیبه گل ریز استاد راهنما: وکیل حیدری ساربان استاد مشاور: بهرام ایمانی ؛ ارسطو یاری حصار
دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم اجتماعی
عدالت، امری انسانی است و به دلیل اهمیتی که در عرصههای مختلف فردی و اجتماعی دارد، از منظرهای گوناگونی مورد بررسی قرار گرفته است. بهعنوان یکی از بنیادیترین اصول فلسفی و اجتماعی، عدالت همواره محور بحثهای نظری و کاربردی در علوم انسانی، بهویژه جغرافیا بوده است. در این راستا، اندیشمندان مختلف اظهارنظرهای متعددی ارائه کردهاند. تحقق عدالت اجتماعی در جامعه انسانی، از دیرباز جزو آرزوهای دیرینه بشر بوده است. نهضتهای عدالتخواهانه نیز در طول تاریخ برای تحقق این هدف به وقوع پیوستهاند (جعفری، 1401: 19). از دیدگاه علمای حقوق، عدالت به معنای برابری مطلق میان تمامی افراد جامعه، بدون توجه به شرایط آنان تعریف شده است (آل کتان ، 2024: 3). عدالت، یک بعد فضایی نیز دارد و این بُعد، دریچهای برای بررسی فرایندهای تولید فضا و پیامدهای فضاهای تولیدشده بر روابط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را فراهم میکند (مانجیا و همکاران:2023، 3).). تفکر فضایی درباره عدالت نهتنها فهم نظری در ارتباط با عدالت را توسعه داده، بلکه بینشی جدید و قابلتوجهی ایجاد کرده که موجب کارآمد شدن دانش عملی برای دستیابی به عدالت و دموکراسی بیشتر است (رضایی و همکاران، 1403: 21). مفهوم عدالت فضایی به عدالت در فضای فیزیکی اشاره دارد و توزیع عادلانه آن را نشان میدهد. این مفهوم مستلزم ارتقای توسعه فضایی فراگیر جهت کاهش نابرابریهای اقتصادی و قطبیسازی اجتماعی است که توسط نئولیبرالیزهسازی توسعه شهری هدایت میشود (اویازو و دی ویریز ، 2018: 1). عدالت فضایی را میتوان نقطه تلاقی فضا و عدالت اجتماعی تعریف نمود که شامل توزیع عادلانه منابع و فرصتهای ارزشمند در جامعه میشود. اصولاً از فضایی بودن عدالت چشمپوشی میشود و این مفهوم با عدالت زیستمحیطی، عدالت سرزمینی یا حتی عدالت شهری و جامعهمحور تلفیق میشود (صالحی و همکاران، 1398: 84). در پرتو رویدادهای محلی، ملی و جهانی اخیر عدالت فضایی یک لنز قدرتمند برای کشف بسیاری از نابرابریهای فضایی فراهم میکند (دب و اسمیت ، 2021: 1). این نابرابریها تنها منعکسکننده نابرابریهای درآمدی نیستند؛ بلکه بر رشد جمعیت، تولید، اشتغال، ثروت، و آموزش نیز تأثیر میگذارند (حیدری ساربان، 1397: 92). در واقع باید گفت که، ایده عدالت فضایی بهطور فزایندهای در چارچوببندی بینمنطقهای مورد توجه قرار گرفته است. این رویکرد بر نحوه توزیع منابع و فرصتها در مقیاسهای مختلف منطقهای و تأثیرات آن بر عدالت اجتماعی و فضایی در سطوح مختلف جامعه تأکید دارد (وِکروت و مویسیو ، 2020: 190). در سالهای اخیر، مفهوم عدالت فضایی بهطور گستردهای در سیاستهای اتحادیه اروپا و بسیاری از کشورهای دیگر، که بر اهمیت عوامل اجتماعی و توسعه از پایین به بالا تأکید دارند، مورد بحث قرار گرفته است. عدالت فضایی، نقش مهمی در تحلیل نابرابریهای فضایی و اجتماعی در فرایندهای توسعه و سیاستگذاری ایفا میکند و موضوعاتی مانند کیفیت زندگی، معیشت، و دسترسی به خدمات عمومی را در بر میگیرد (ووجچیک و جزیورسکا-بیل ، 2023: 6). در این راستا، آزادیخواهان، عدالت فضایی را بهعنوان توزیع تدریجی ثروت از طریق مکانیسمهای بازار آزاد تعریف میکنند و بر کاهش دخالت دولت در تخصیص منابع تأکید دارند. این دیدگاه، نابرابریهای فضایی را بهعنوان یک مسأله جدی در نظر نمیگیرد. در فلسفه سیاسی غرب، از افلاطون تا هگل ، و از ارسطو و ماکیاولی تا هابز ، اسپینوزا و مونتسکیو ، نابرابریهای موجود در ثروت، قدرت یا فرهنگ بارها مورد توجه قرار گرفته است (آچمانی و همکاران، 2020: 2). در حال حاضر عدالت فضایی به طور کلی به عنوان برابری اجتماعی و عدالت در مورد حقوق، فضا و منافع شهروندان در زمینه شهری در نظر گرفته میشود (شیو و همکاران، 2022: 4). همچنین مقالات اخیر استدلال کردهاند که عدالت فضایی در نواحی روستایی نیز باید از طریق یک رویکرد مکان محور که منعکس کننده بسیاری از عناصر رویکردی یعنی کثرت و تنوع است دنبال شود و عدالت فضایی زمانی به بهترین شکل دنبال میشود که بازیگران محلی و هم مقامات سطح بالاتر اهداف مشترکی را دنبال کنند (شاکسمیت و همکاران، 2021: 339). امروزه، مفهوم عدالت فضایی در کاربری اراضی نواحی روستایی گردشگرپذیر نیز کاربرد وسیعی یافته است. در این نواحی، توجه به تأمین عادلانه خدمات، منجر به افزایش بازدید گردشگران، درآمد بیشتر روستاییان، و تحقق عدالت فضایی میشود (موسوی و همکاران، 1398: 554). البته باید گفت دیدگاهها و نظریههای متعددی پیرامون عدالت فضایی و پیوند آن با گردشگری پایدار روستایی وجود دارد که در هر دوره مفهوم عدالت فضایی با رویکردی متفاوت ظهور میکند (سعیدی مفرد و همکاران، 1398: 72). این دیدگاههای منحصربه فرد جغرافیایی و جامعه شناختی عدالت فضایی گردشگری درسال های اخیر موردتوجه محققان قرار گرفته است. در فرآیند توسعه گردشگری منطقهای، محققان معتقدند که حفظ منطق عدالت فضایی گردشگری و پایبندی به مفهوم توسعه عدالت فضایی گردشگری ضروری است (بای و همکاران، 2024: 2). به نظر برخی صاحب نظران گردشگری روستایی پارامتری برای توسعه منطقهای توزیع بهینه کاربریها، خدمات و در نهایت راهکاری برای برقرای عدالت فضایی است و به عقیده سو هیچ صنعتی به اندازه گردشگری در زمینه ایجاد توسعه متوازن روستاهها برخوردار نیست (موسوی و همکاران، 1398، 552). در دهه 1960، گردشگری پایدار بهعنوان یکی از محورهای اصلی رشد توسعهای مؤثر در نظر گرفته شد و بسیاری از کشورها تلاش کردند تا بخش گردشگری خود را برای بهبود توسعه اقتصادی ارتقا دهند. توسعه گردشگری پایدار با تأکید بر بازدهیهای اقتصادی و اجتماعی، بهویژه در مواقعی که سایر منابع اقتصادی ناکارآمد هستند، بهعنوان راهبردی برای رشد و توسعه اجتماعی-اقتصادی عمل میکند (آجیلی و همکاران، 2023: 88). برابری نیز یکی از پیشنیازهای کلیدی توسعه پایدار گردشگری روستایی است (رامانو، 2024: 350).
گردشگری پایدار -عدالت فضایی- / Sustainable Tourism – Spatial Justice -, شهرستان بینالود -طرقبه شاندیز / Study area: Binaloud County (Tarqaba and Shandiz)
1- آرتور پدرسن، مترجمین خوش رفتار، رضا، فراهانی، حسین، 1393، مدیریت گردشگری در سایتهای میراث جهانی، انتشارات جهاددانشگاهی واحد زنجان، چاپ اول، 97 صفحه. 2-استفان گوسلینگ، میچل هال، دیوید ویور، مترجم موحد، ع، زارعی، ر،1394، آینده گردشگری پایدارچشم انداز سیستمی بازساخت و نوآوری، انتشارات آذرخش، 364صفحه. 3- امیری طهرانی، م،1400، تطبیق نظریه عدالت از دیدگاه صدر و نوزیک، دو فصلنامه، سال 12، شماره 1، .19-41 4-بوزرجمهری، خدیجه، فعال جلالی، امین، سلیمانی، زهرا، 1398، ارزیابی ظرفیت تحمل محیط در روستاهای هدف گردشگری مطالعه موردی روستای کنگ، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره سی و دوم، شماره 32، 172-157 5-پریزادی، ط، سعیدی، ا، رضوی، حاجیان، م،1403، تحلیل اثرات گردشگری بر توسعه اقتصادی شهرهای کوچک مقیاس مبتنی بر رویکرد آیندهپژوهی (مورد پژوهش: شهر ایذه)، جغرافیا و برنامهریزی، 28(88)، 282-257. rg/10.22034/gp.2023.54761.3080 6-پی. سی. سینها، ترجمه قلی پور، محمد، 1390، گردشگری جهانی، گردشگری و طبیعت گردی پایدار، ضوابط اخلاقی ااساسنامه خطمشی و قطعنامهها، نشر مرندیز، چاپ اول، 256ص. 7-پاپلی یزدی، محمدحسین، سقایی، مهدی،1393، گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، انتشارات سمت، چاپ نهم، 257 صفحه. 8- پوراحمد، ا، پورقربان، ش، دربان آستانه، ع، زنگنه شهرکی، س،1403، آینده پژوهی توسعه فضایی-راهبردی گردشگری شهری جزیره کیش با رویکرد توسعه پایدار. مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی, 5(1), 17-36. 10.22124/gscaj.2022.20468.1094 9- جوادیان، ی، 1401، عدالت اجتماعی و توسعه اقتصادی ایران، انتشارات تام آی، چاپ اول، 179صفحه. 10-جباریان امیری، بهمن، علیزاده شعبانی، افشین، حیدری مستعلی، سحر، 1394، تعیین آسیب پذیری اکولوژی شهرستان طرقبه شاندیز با استفاده از روش عینی آسیب پذیری، محیط زیست طبیعی ایران، دوره 68، شماره 2، 223-213 11-جعفری، ع، 1401، درآمدی بر نظریه عدالت در اسلام، انتشارات مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، چاپ سوم، 311 صفحه. 12-حیدری ساربان، و، مجنونی توتاخانه، ع، نیرومند شیشوان، ص، 1395، سنجش و ارزیابی فرآیند پایداری در روستاهای گردشگرپذیر مطالعه موردی: شهرستان عجب شیر- محور توریستی قلعه چایی، فصلنامه جغرافیا برنامه ریزی منطقهای، سال ششم، شماره 3، 112-93. 20.1001.1.22286462.1395.6.3.8.5 13- حیدری ساربان، و، حاجی حیدری، سمیه، 1396، تحلیل عوامل موثر بر موفقیت گردشگری روستایی مطالعه موردی روستای موئیل شهرستان مشکین شهر اردبیل، فصلنامه علمی پژوهشی برنامه ریزی فضایی، سال هفتم، شماره چهارم، 92-73 14- حیدری ساربان، و، 1397، تحلیل عوامل بهبود احساس عدالت اجتماعی موردشناسی: شهرستان اردبیل، مجله جغرافیا و آمایش شهری-منطقهای، سال هشتم، شماره 28، 91-110. 15- حیدری ساربان، و، باختر، س، 1398، سنجش و ارزیابی اثرات گردشگری پیرامون ارتقای کیفیت زندگی در مناطق روستایی مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان کرمانشاه، مجله مهندسی جغرافیای سرزمین، دوره سوم، شماره 6، 121-107. 16- دانیالی، ت، بازوند، س، دانیالی، ت، آزاد بخت، ب، 1401، بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی روستاییان از نگاه جامعه میزبان (مطالعه موردی: روستاهای افرینه، پران پرویز و ولیعصر شهرستان پلدختر). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری, 11(44), 1-18. 17-رضایی، س، محمدی، ا، هدایتی همت، م، 1403، واکاوی مفهوم عدالت فضایی در توزیع خدمات شهری، انتشارات، مهراب، چاپ اول، 108 صفحه. 18-سعیدی مفرد، س، حنایی، ت، شیروانی مقدم، س، 1399، تبیین مولفه های کالبدی و عملکردی موثر بر عدالت فضایی در سکونتگاههای حاشیهای (مطالعه موردی: کلان شهر مشهد)، مجله معماری شهر پایدار، سال هشتم، شماره اول، 67-80 19-سجاسی قیداری، حمدالله، گروسی، عطیه، مرادی، کبریا، مهدوی، داوود، 1400، سنجس و ارزیابی کیفیت محیطی فضای عمومی روستاهای مقصد در جذب گردشگران مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری طرقبه و شاندیز، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 53، شماره2، 520-499 20-صالحی، ا، نوروزی، ف، خستو، م، 1398، فراتحلیل مطالعات انجام شده در حوزه عدالت فضایی، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری-منطقهای، سال نهم، شماره 33، 104-83 21- طاهری، م، 1392، عدالت و انصاف در اندیشه راولز، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال نهم، شماره22، 192-169. 22- طهماسبی، ا، دنیایی دریان، م، عزیزپور، م، 2023، تحلیل شبکه سازمان فضایی مقاصد گردشگری روستایی در شهرستان شبستر، مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، شماره 15، سال،179-196 Doi:10.52547/gsma.4.3.179 23- مرادی، آ، حکاک زاده، م، 1402، بررسی دیدگاه جان رالز در مورد اصل عدالت، فصلنامه مطالعات فلسفه حقوق، سال 1، شماره1، 161-194. 24- میرسندسی، ز، امینزاده، ب، 1399، تحلیل تعادل منطقهای بر مبنای شاخصهای ترکیبی نظریه مرکز-پیرامون و گردشگری پایدار (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی). هویت شهر, 43(14)، 89-102. https://doi.org/10.30495/HOVIATSHAHR.2020.16290 25-مظفری، ز، قاسمی، م، 1403، ارزیابی پایداری مقاصد گردشگری روستایی از دیدگاه جامعه محلی؛ مورد مطالعه شهرستان نیشابور، فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا،5(3)، 20-49. 10. 2077/vssd.2023.6181.1176 26-مایکل هاگز، دیویدویور، کریستوف فور، ترجمه ضرغام بروجنی، ح، همتی، م، حسنی، ا، 1401، گردشگری پایدار در عمل واگشایی ناسازهها، انتشارات مهکامه، چاپ اول، 384 صفحه. 27- موسوی و همکاران، 1398، تحلیل شاخص عدالت فضایی در روستاهای گردشگرپذیر مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 51، شماره3، 569-551
Amtiran, P. Y., & Kurniawati, M. (2021). Strategy for Sustainable Tourism Development in Kelimutu National Park in Ende District. Webology, 18(2). -Al Kattan, M. S. (2024). Digital Justice “Model of The United Arab Emirates. Revista de Gestão Social e Ambiental, 18(1), e04945-e04945. DOI: https://doi.org/10.24857/rgsa.v18n1-091. – Aman, J., Abbas, J., Mahmood, S., Nurunnabi, M., & Bano, S. (2019). The influence of Islamic religiosity on the perceived socio-cultural impact of sustainable tourism development in Pakistan: A structural equation modeling approach. Sustainability, 11(11), 3039. -Aria, M., D’Aniello, L., Della Corte, V., & Pagliara, F. (2023). Balancing tourism and conservation: analysing the sustainability of tourism in the city of Naples through citizen perspectives. Quality & Quantity, 1-21. Quality & Quantity https://doi.org/10.1007/s11135-023-01774-w. -Achmani, Y., Vries, W. T. D., Serrano, J., & Bonnefond, M. (2020). Determining indicators related to land management interventions to measure spatial inequalities in an urban (re) development process. Land, 9(11), 448. – Bai, J., Tang, Z., & Yan, L. (2024). Research on tourism spatial justice based on residents perception: A case study on Babao Town of Qilian Mountain National Park (Qinghai area). Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 47, 100801. https://doi.org/10.1016/j.jort.2024.100801. – Bhuiyan, M. A., Zhang, Q., Xuan, W., Rahman, M. K., & Khare, V. (2023). Does good governance promote sustainable tourism? A systematic review of PESTEL analysis. SN Business & Economics, 3(1), 33. https://doi.org/10.1007/s43546-022-00408-x – Buchari, R. A., Abdillah, A., Widianingsih, I., & Nurasa, H. (2024). Creativity development of tourism villages in Bandung Regency, Indonesia: co-creating sustainability and urban resilience. Scientific Reports, 14(1), 1381. | https://doi.org/10.1038/s41598-023-49094-1 – Bu, J., Ye, J., Wang, M., Wang, Z., He, J., Wu, T., … & Qie, G. (2024). Sustainable development of Chinese Baijiu Tourism resources: an analytical approach for evaluation and guidance. Environment, Development and Sustainability, 1-18. https://doi.org/10.1007/s10668-024-05494-5 – Colabi, A. M. (2022). Presenting a Model of Sustainable Tourism Ecosystem: A Meta-Synthesis Approach. Tourism Management Studies, 17(57), 179-206. DOI: 10.22054/tms.2021.63700.2618 .7 – Deng, G., & Chen, H. H. (2024). The spatiotemporal characteristics and driving factors of regional ecological efficiency in the tourism sector. Sustainability, 16(3), 982. https://doi.org/10.3390/su16030982. -Deb, D., & Smith, R. M. (2021). Application of random forest and SHAP tree explainer in exploring spatial (in) justice to aid urban planning. ISPRS International Journal of Geo-Information, 10(9), 629. doi.org/10.3390/ ijgi10090629 – Dalla Vecchia, A., Migliorini, S., Quintarelli, E., Gambini, M., & Belussi, A. (2024). Promoting sustainable tourism by recommending sequences of attractions with deep reinforcement learning. Information Technology & Tourism, 1-36. https://doi.org/10.1007/s40558-024-00288-x. – Esfandyari, H., Choobchian, S., Momenpour, Y., & Azadi, H. (2023). Sustainable rural development in Northwest Iran: proposing a wellness-based tourism pattern using a structural equation modeling approach. Humanities and Social Sciences Communications, 10(1), 1-15. https://doi.org/10.1057/s41599-023-01943-0 -Fennell, D. A. (2007). Ecotourism Third Edition. Routledge. – Fauzi, A., Adrianto, L., & Wahyudin, Y. (2024). Developing Marine Tourism Policy Pathways: The Case of Super Priority Marine Tourism Destinations in Labuan Bajo, Indonesia. International Journal of Sustainable Development & Planning, 19(10). – González-Morcillo, S., Horrach-Rosselló, P., Valero-Sierra, O., & Mulet-Forteza, C. (2023). Forgotten effects of active tourism activities in Spain on sustainable development dimensions. Environment, Development and Sustainability, 25(10), 10743-10763. https://doi.org/10.1007/s10668-022-02503-3. – Hassan, T. H., Fazia, C., Abdelmoaty, M. A., Bekzot, J., Gozner, M., Almakhayitah, M. Y., … & Salem, A. E. (2024). Sustainable pathways: understanding the interplay of environmental behavior, personal values, and tourist outcomes in farm tourism. Discover Sustainability, 5(1), 153. | https://doi.org/10.1007/s43621-024-00354-8. – Hanna, P. (2009). Conceptualising sustainable tourism-ethics, inequalities and colonialism. Enquire, 2(1), 1-22. – Hall, C. M., Gössling, S., & Scott, D. (Eds.). (2015). The Routledge handbook of tourism and sustainability (Vol. 922). Abingdon: Routledge. -Han, C., Zhang, H., & Zhang, Y. (2025). Balancing Growth and Preservation: Strategic Pathways for Sustainable Rural Tourism in China’s Environmental Landscape. Sustainability, 17(1), 246. – Hoffmann, F. J., Braesemann, F., & Teubner, T. (2022). Measuring sustainable tourism with online platform data. EPJ Data Science, 11(1), https://doi.org/10.1140/epjds/s13688-022-00354-6. – Iannucci, G., Martellozzo, F., & Randelli, F. (2022). Sustainable development of rural areas: a dynamic model in between tourism exploitation and landscape decline. Journal of Evolutionary Economics, 32(3), 991-1016. Journal of Evolutionary Economics (2022) 32:991-1016 https://doi.org/10.1007/s00191-022-00785-4. – Ibănescu, B. C., Stoleriu, O. M., Munteanu, A., & Iațu, C. (2018). The impact of tourism on sustainable development of rural areas: Evidence from Romania. Sustainability, 10(10), 3529. -Javdan, M., Jafarpour Ghalehteimouri, K., Soleimani, M., & Pavee, S. (2024). Community attitudes toward tourism and quality of life: a case study of Palangan village, Iran. Discover Environment, 2(1), 117. | https://doi.org/10.1007/s44274-024-00154-x. – Kovačić, S., Cimbaljević, M., Pavluković, V., & Jovanović, S. (2024). Exploring tourism competitiveness in developing economies: residents’ perspective. Discover Sustainability, 5(1), 201. | https://doi.org/10.1007/s43621-024-00416-x -Kim, S., Yoon, Y. H., Kim, J. Y., & Lee, S. K. (2024). Community implementation of the ASEAN community-based tourism (CBT) standard: an executive stakeholder study on Lao PDR. Sustainability, 16(17), 7728. – Li, Z., Yang, M., Zhou, X., Li, Z., Li, H., Zhai, F., … & Zhang, Y. (2023). Research on the spatial correlation and formation mechanism between traditional villages and rural tourism. Scientific Reports, 13(1), 8210. | https://doi.org/10.1038/s41598-023-35486-w. – Li, Y. J., Ouyang, C. X., Zhou, S. Y., Yu, H., & Knight, W. D. (2022). Tourism dependence and poverty alleviation thresholds in Chinese ethnic tourism. Journal of Mountain Science, 19(10), 3026-3036. https://doi.org/10.1007/s11629-022-7479-2 – Li, Y., Feng, X., Gao, Y., & Zhao, Z. (2024). Perceived tourism implicit conflict among community residents and its spatial variation. Humanities and Social Sciences Communications, 11(1), 1-14. https://doi.org/10.1057/s41599-024-03782-z. – Lonardi, S., Buffa, F., & Martini, U. (2024). Digital nomadism and tourism development: Stakeholders’ perceptions of an inner area. SINERGIE, 42(2), 91-107. -Larista, S., Agista, R. A., & Putra, D. A. D. (2024). Feasibility Analysis of Namicalung Village to Become Majalayas Legendary Sarong Weaving Tourism Village. Jurnal Syntax Transformation, 5(1), 145-158. – Liao, Z., Zhang, L., & Liang, S. (2023). Spatio-temporal pattern evolution of China’s provincial tourism efficiency and development level based on DEA-MI model. Scientific Reports, 13(1), 20227. | https://doi.org/10.1038/s41598-023-46884-5 – Manjeya, E., Chirisa, I., & Chavunduka, C. M. (2023). Spatial justice and the design of future cities in the developing world. In The Palgrave Encyclopedia of Urban and Regional Futures (pp. 1627-1636). Cham: Springer International Publishing. R. Brears (ed.) , The Palgrave Encyclopedia of Urban and Regional Futures, https://doi.org/10.1007/978-3-030-51812-7_80-1 – Mmbaga, N., Tarimo, J., & Modest, J. (2024). Contribution of wildlife tourism in improving local communities’ livelihood in Burunge Wildlife Management Area in Tarangire Manyara Ecosystem, Tanzania. Discover Global Society, 2(1), 85. | https://doi.org/10.1007/s44282-024-00109-w – Martínez, J. M. G., Martín, J. M. M., Fernández, J. A. S., & Mogorrón-Guerrero, H. (2019). An analysis of the stability of rural tourism as a desired condition for sustainable tourism. Journal of Business Research, 100, 165-174. – Napierała, T., Leśniewska-Napierała, K., Tobiasz-Lis, P., & Wójcik, M. (2019). Sustainable tourism development towards spatial justice: Evidence from Masłomęcz, Poland. In S. Fullagar & K. Markwell (Eds.) , Towards just destinations: Culture and power in tourism development (pp. 123-140). Channel View Publications. – Ogili, A., Olewe, B., & Eneh, M. (2023). Effect of tourism on socio-economic development in Nigeria: A study of Enugu state, 2015-2022. NG Journal of Social Development, 11(1), 85-93. -Palmer, C., & Tivers, J. (Eds.). (2018). Creating Heritage for Tourism. Abingdon, Oxon: Routledge. – Papallou, E., Katafygiotou, M., & Dimopoulos, T. (2024). Emerging Sustainability Trends in Tourist Facilities: A Comparative Assessment of Multiple Hotels and Resorts. Sustainability, 16(9), 3536.https://doi.org/10.3390/su16093536. – Punzo, G., Trunfio, M., Castellano, R., & Buonocore, M. (2022). A multi-modelling approach for assessing sustainable tourism. Social Indicators Research, 163(3), 1399-1443. https://doi.org/10.1007/s11205-022-02943-4. – Pérez-Calderón, E., Miguel-Barrado, V., & Prieto-Ballester, J. M. (2024). Tourism in Protected Areas in Spain: Perception of Sustainable Development in Protected Areas with Different Levels of Protection. Geoheritage, 16(1), 17. https://doi.org/10.1007/s12371-024-00929-x – Rastegar, R., Higgins-Desbiolles, F., & Ruhanen, L. (2023). Tourism, global crises and justice: Rethinking, redefining and reorienting tourism futures. Journal of Sustainable Tourism, 31(12), 2613-2627. -Rahmadian, E., Feitosa, D., & Zwitter, A. (2022). A systematic literature review on the use of big data for sustainable tourism. Current Issues in Tourism, 25(11), 1711-1730. -Ramaano, A. I. (2024). The potential significance of geographic information systems (GISs) and remote sensing (RS) in sustainable tourism and decent community involvement in African-rural neighborhoods. Journal of Electronic Business & Digital Economics, 3(3), 341-362. DOI 10.1108/JEBDE-03-2024-0006. – Rodrigues, V., Eusébio, C., & Breda, Z. (2023). Enhancing sustainable development through tourism digitalisation: a systematic literature review. Information Technology & Tourism, 25(1), 13-45. https://doi.org/10.1007/s40558-022-00241-w -Shrestha, R. K., L’Espoir Decosta, J. P., & Whitford, M. (2025). Indigenous knowledge systems and socio-cultural values for sustainable tourism development: insights from Indigenous Newars of Nepal. Journal of Sustainable Tourism, 33(1), 143-167. – Scheyvens, R. (2012). Tourism and poverty. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203831595. – Shucksmith, M., Brooks, E., & Madanipour, A. (2021). LEADER and spatial justice. Sociologia Ruralis, 61(2), 322-343. DOI: 10.1111/soru.12334. -Sudarmanto, E., Raharjo, B. B., Kristiyanto, A., Sulaiman, S., Setyawati, H., Priyono, [@[فهرست منابع فارسی]] & Jariono, G. (2025). A Systematic Review for The Development of Sustainable Tourism Destinations Based on Sports Tourism. Retos: nuevas tendencias en educación física, deporte y recreación, (62), 646-654 – Si, X., & Tang, Z. (2024). Assessment of low-carbon tourism development from multi-aspect analysis: A case study of the Yellow River Basin, China. Scientific Reports, 14(1), 4600. | https://doi.org/10.1038/s41598-024-55112-7. -Tosun, C. (2001). Challenges of sustainable tourism development in the developing world: The case of Turkey. Tourism Management, 22(3), 289-303. – Uwayezu, E., & De Vries, W. T. (2018). Indicators for measuring spatial justice and land tenure security for poor and low income urban dwellers. Land, 7(3), 84. ; doi:10.3390/land7030084. – Wójcik, M., & Jeziorska-Biel, P. (2023). Geographies of Energy: Key Issues and Challenges towards Spatial Justice Concepts. Energies, 16(2), 742. doi.org/10.3390/ en16020742. -Weckroth, M., & Moisio, S. (2020). Territorial cohesion of what and why? The challenge of spatial justice for EU’s cohesion policy. Social Inclusion, 8(4), 183-193. DOI: 10.17645/si.v8i4.324. – Xu, Z., Niu, L., Zhang, Z., Huang, J., Lu, Z., Huang, Y., … & Gu, X. (2022). Sustainable development of life service resources: A new framework based on GIScience and Spatial Justice. Remote Sensing, 14(9), 2031. – Xue, C., Tu, Y. T., Ananzeh, M., Aljumah, A. I., Trung, L. M., & Ngo, T. Q. (2023). The role of economic conditions and sustainable rural development on the sustainability of tourism development: evidence from China. Environmental Science and Pollution Research, 30(11), 30588-30602. https://doi.org/10.1007/s11356-022-24062-w.O41