نویسنده: فیروزی مجنده، ابراهیم* ؛ یزدانی، محمد حسن ؛
چکیده: رشد شتابان فیزیکی و جمعیتی شهر اردبیل در چند دهه اخیر موجب افزایش نیاز به امکانات و تسهیلات عمومی ازجمله تسهیلات آموزشی شده است. ناتوانی سیستم مدیریت شهری در برآوردن این نیازها، برهم خوردن نظام توزیع خدمات و توزیع نامتوازن مراکز آموزشی در سطح نواحی شهر اردبیل را در پی داشته که به شکل‌گیری محله‌هایی با دسترسی محدود به خدمات آموزشی و در نتیجه بی‌عدالتی فضایی منجر شده است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی الگوی پراکنش مکانی مراکز آموزشی شهر اردبیل، بررسی مطلوبیت شعاع عملکردی آن و سنجش ارتباط توزیع فضایی مراکز آموزشی با میزان جمعیت نواحی و فاصله از هسته مرکزی شهر است. هدف پژوهش، کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی – تحلیلی است. از روش کتابخانه‌ای برای گردآوری داده‌ها و اطلاعات لازم بهره گرفته شده است. توابع میانگین نزدیک‌ترین همسایگی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات و الگوی توزیع فضایی مراکز آموزشی و پلیگون‌های تیسن برای بررسی مطلوبیت شعاع عملکردی این تسهیلات استفاده شدند و با شاخص موران دومتغیره موجود در محیط نرم‌افزار GeoDa، خودهمبستگی فضایی متغیرهای جمعیت و فاصله از مراکز شهر در ارتباط با میزان پراکنش و تراکم مراکز آموزشی در سطح محدوده مطالعه‌شده مشخص شدند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که الگوی پراکنش مراکز آموزشی ابتدایی، دبیرستان، هنرستان و سایر مراکز به شکل خوشه‌ای و الگوی پراکنش مدارس راهنمایی از نوع تصادفی است. این وضعیت به تمرکز خوشه‌ای خدمات آموزشی در مرکز شهر و کمبود این خدمات در پیرامون منجر شده است، همچنین تمرکز خدمات آموزشی موجب مطلوبیت شعاع عملکردی مدارس در مرکز و نامطلوبی آن در نواحی پیرامونی شهر شده است. سنجش ارتباط بین توزیع مراکز آموزشی و میزان جمعیت نواحی نیز ارتباط بسیار ضعیف این دو متغیر را تأیید می‌کند و توجه نشدن به عامل جمعیت و نیاز شهروندان در راستای توزیع تسهیلات آموزشی را نشان می‌دهد. تحلیل ارتباط بین فاصله از هسته مرکزی شهر اردبیل و توزیع و تراکم مدارس خودهمبستگی فضایی منفی بین این دو متغیر را نشان می‌دهد یعنی با فاصله از هسته مرکزی شهر از تعداد مدارس کاسته می‌شود و در نواحی پیرامونی به صفر می‌رسد. در نتیجه، نابرابری فضایی در توزیع کاربری‌ها و مراکز آموزشی در سطح شهر اردبیل ملموس است و ناعدالتی فضایی حاکم بر نواحی مسکونی شهر اردبیل را نشان می‌دهد.
منبع: برنامه ریزی فضایی (جغرافیا) پاییز 1395 – شماره 22 رتبه: علمی-پژوهشی/ISC (20 صفحه – از 17 تا 36 )
Measurement of spatial justice in the distribution of educational land use in Ardebil
Author: ebrahim, firouzi mijandi*; Mohammad Hasan, Yazdani;
Abstract: Rapid growth (either physically or in population) of the city of Ardabil in recent decades, has called for an increase in public affaires and facilities, including educational facilities. On the otherwise, the weaknwss of urban management system, in supplying these needs, has caused some disorders in services distribution system, also unbalanced distribution of educational centers through the areas of the city of Ardabil, so, forming neighborhoods with limited access to these centers, and finally causing spatial injustice. The aim of this study was to evaluate the spatial distribution pattern of educational centers in Ardabil, the functional radius desirability, evaluating the relationship between population and the spatial distribution of educational centers, and its distance from the core of the city. This research enjoys an applied goal, and has a descriptive-analytical nature. Library method has been used for collecting necessary data and information. In order to analyze the data and functions, we benefited nearest neighbor average functions, to check the spatial distribution of educational centers; and Thyssen Polygons, to examine the functional radius desirability of those utility facilities. Also, using Bivariate Moran index in the GeoDa software, spatial autocorrelation of demographic variables, and the distance from the core of the city, associated with the distribution and density of city centers and educational centers in the studied area, were studied and computed. Research findings show that the distribution pattern of primary education, secondary schools, vocational schools and other centers, is cluster-like, and the distribution pattern of middle schools was random. This situation leads to the cluster concentration of educational services in the towncenter, and the lack of these services in the around areas; this services concentration has also leaded to functional radius desirability of the schools in the city center, and the undesirable performance of schools in the periphery of city. Evaluating the relation between distribution of educational centers and the areas’ population, confirms the weak relationship between these two variables, showin not enough attention paid to demographic factor, and citizens’ need to proper service distribution, while, evaluating the distance from the core of the Ardabil, the distribution and density of schools, represent the existence of a negative spatial autocorrelation between these two variables. namely the number of schools has decreased with distance from the downtown core and in the periphery, reaches even zero. The result is that spatial inequalities in land uses distributions and educational centers in the city of Ardabil, is totally tangible, indicating a spatial injustice in residential areas in Ardabil. Present article is the subject of a master’s thesis by Ibrahim Firoozi Majandeh, entitled ” Measurement of spatial justice in the distribution of public areas in Ardebil”, sponsored by the Municipality of Ardebil.