نویسنده: نسترن، مهین ؛ ابوالحسنی، فرحناز *؛ بختیاری، نرجس ؛
چکیده: تغییرات اجتماعی- اقتصادی دهه های اخیر عدم تعادل ناحیه ای و تمرکز بیش از حد امکانات در برخی نقاط (کوژهای توسعه) و محرومیت دیگر نقاط (مغاک عقبماندگی) را در پی داشته است. برای تعدیل در پراکنش شاخص های توسعه، برنامهریزی جامع توسعهپذیری مناطق با هدف ارایهی الگوی مناسب برای توزیع متعادل خدمات، جمعیت و سکونتگاهها (تعادل فضایی) ضرورت مییابد. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی و سنجش درجهی توسعه یافتگی یا نحوهی برخورداری شهرستانهای کل کشور از 30 شاخص ترکیبی؛ جمعیتی، کالبدی، زیربنایی، اجتماعی– اقتصادی و بهداشتی– درمانی است، جامعهی آماری پژوهش، 336 شهرستان کشور بر اساس آمار سال 1385 میباشد. بر این اساس 30 شاخص مورد بررسیبا بهرهگیری از روشهای متداول سنجش سطح توسعه یافتگی شامل تحلیل عاملی، تاپسیس و موریس مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و نتایج حاصل از تحلیلهای صورت گرفته با استفاده از روش میانگین رتبهای ترکیب گردیده است. برای نیل به این مهم، شاخصهای مورد مطالعه با استفاده از روش تحلیل عاملی به 8 عامل تقلیل یافته و به صورت ترکیبی در عوامل معنی دار ارائه گردیدهاند. بر این اساس از عامل اول و دوم که دارای درصد بارگیری بالاتر از 10 درصد بودند؛ استفاده شده و بقیهی عوامل از تحلیل حذف شدند. همچنین با بهره گیری از شاخص ترکیبی موریس و تکنیک تاپسیس چهار سطح برخورداری مشخص و نحوه ی پراکنش شهرستانها در سطوح ارائه شده تشریح گردیده است. نهایتاً با استفاده از اولویت بندی رتبهها روشهای مذکور ادغام و سطوح چهارگانه برخورداری (ورابرخوردار، فرابرخوردار، میان برخوردار و فروبرخوردار) ایجاد و جایگاه هر یک از شهرستانها در این سطوح مشخص شده است. نتیجه ی حاصل از رتبه بندی نهایی نشان میدهد که 112 شهرستان سطح میان برخوردار و 90 شهرستان فروبرخوردار بیشترین تعداد شهرستانهای کشور را به خود اختصاص دادهاند.
منبع: برنامه ریزی منطقه ای بهار 1394 – شماره 17 رتبه: علمی-پژوهشی/ISC (14 صفحه – از 1 تا 14 )
Spatial Distribution of Development Indexes in Iranian Cities Using Combinational Ranking
Author: Farahnaz, Abolhassani*; Mihan, Nastaran; Nastaran, Bakhtiari;
Abstract: In recent decades, social and economic changes have been caused regional imbalance and over centralization of facilities in some places (convexity development) and deprivation in other places (backwardness abyss). To balance dispersion of developmental indices, an exhaustive planning for region development is needed to present an appropriate pattern for balanced distribution of services, population and residences (spatial balance). The present study is established to evaluate developmental degree or the way through which the cities of the whole country may affect 30 combinational indices including; demographic, skeletal, infrastructural, social-economic and health-medicinal. Statistical population of the research includes 336 cities of country and is based on the statistics of 2006. Thirty studied indexes were analyzed and investigated by using the typical development level measuring methods including; factorial analysis, TOPSIS and Morris. The results have been merged by the use of sequence average method. To achieve the purpose, the indexes study were modified into 8 factors by using factorial analysis method and presented in combinational form in significant factors. Only the first and the second factors loading ten percent higher than the other factors that were used. Four levels of cities were determined by using Morris and TOPSIS indices. Finally, by prioritizing the sequences, the four phases of enjoying (Highly-developed، developed، moderately-developed، under-developed) were developed. The results of final ranking showed that 112 moderately-developed and 90 under-developed cities are existed in country.