عدالت و کارایی در فلسفه حقوق خصوصی ایران

عدالت/ justice , کارایی اقتصادی/ economic efficiency , فلسفه حقوق خصوصی/ philosophy private of law , قواعد بازاری حقوق/ market rules of law , قواعد غیر بازاری حقوق/ non-market rules of law , حقوق خصوصی تعاملی/ interactive private law

فهرست مطالب مقدمه 9 1. بیان مسئله و تبیین موضوع تحقیق 9 2. ضرورت و اهداف تحقیق 12 3. سؤال اصلی 12 4. فرضیه اصلی 13 5. سؤال‌های فرعی 13 6. فرضیه‌های فرعی 13 7. پیشینه تحقیق 14 8. روش تحقیق و جمع‌آوری اطلاعات 15 9. ساختار تحقیق 15 بخش نخست – مبانی نظری 17 فصل نخست- مفهوم عدالت و کارایی در فلسفه حقوق خصوصی 18 مبحث نخست- ذات و جوهره حقوق خصوصی 18 گفتار نخست- مفهوم حقوق خصوصی 19 گفتار دوم- هدف قواعد حقوق خصوصی 19 گفتار سوم- محدوده حقوق خصوصی 20 گفتار چهارم- حوزه‌های حقوق خصوصی 21 گفتار پنجم- منطق حقوق خصوصی 23 بند نخست- حقوق مالکیت 23 بند دوم- حقوق قراردادها 24 بند سوم- مسئولیت مدنی 25 بند چهارم- حقوق تجارت 25 بند پنجم- حقوق اشخاص و محجورین 26 بند ششم- حقوق خانواده 26 بند هفتم- آیین دادرسی مدنی 27 گفتار ششم- کارکرد حقوق خصوصی 27 بند نخست- حقوق خصوصی: عشق یا برده بازار آزاد 29 بند دوم- نظریه اقتصادی حقوق خصوصی 31 مبحث دوم- مفهوم حق و عدالت 35 گفتار نخست- مفهوم حق 35 گفتار دوم- مفهوم عدالت 39 بند نخست- عدالت در دیدگاه فلاسفه و حقوق و اقتصاد‌دانان غرب 40 بند دوم- عدالت درفقه اسلام و حقوق ایران 41 مبحث سوم- مفهوم کارایی 46 گفتار نخست- ماهیت اقتصادی کارایی 46 گفتار دوم- شاخص‌های ارزیابی کارایی 49 بند نخست- روش تابع تولید یکسان 49 بند دوم- روش تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) 51 گفتار سوم- کارایی در تحلیل اقتصادی حقوق 52 بند نخست- تحلیل هزینه- فایده 53 بند دوم- جایگاه ماهوی کارایی 54 فصل دوم- جایگاه عدالت و کارایی در فلسفه حقوق خصوصی در پرتو مکاتب حقوق و اقتصاد 58 مبحث نخست- کارایی اقتصادی، هدف اصلی حقوق خصوصی 61 گفتار نخست- مکتب اثباتی (شیکاگو) 63 بند نخست- مرام اثباتی مکتب شیکاگو 63 بند دوم- کارایی مجوز قواعد حقوق خصوصی 64 گفتار دوم- مکتب حقوق و اقتصاد اتریش 65 گفتار سوم- نظریه رادیکال پازنر: عدالت همان کارایی است 67 مبحث دوم- عدالت به مثابه هدف یکتای قواعد حقوق خصوصی 67 گفتار نخست- مکتب هنجاری 68 گفتار دوم- مکتب کارکردی 69 گفتار سوم- عدالت به مثابه انصاف 70 بند نخست- چارچوب کلی نظریه 71 بند دوم- اولویت عدالت 74 مبحث سوم- ترکیبی از عدالت و کارایی به‌‌عنوان فلسفه حقوق خصوصی 74 گفتار نخست- نقطه تعادل: بالاترین میزان عدالت در کنار بالاترین میزان کارایی 75 گفتار دوم- تعیین هدف بر اساس محدوده موضوعی حقوق 76 گفتار سوم- سهم عدالت و کارایی در اقتصاد خرد و کلان 77 گفتار چهارم- نقش تعیین‌کننده نهادها 78 گفتار پنجم- حمایت برابر از فرصت‌ها برای بیشترین استحقاق‌ها 79 مبحث چهارم- عدالت و کارایی به‌‌عنوان ابزار 81 مبحث پنجم- نظریه مطلوب و انتخاب شده 82 گفتار نخست- ارزیابی دیدگاه مکاتب 86 گفتار دوم- نسبی بودن اولویت‌ها 87 گفتار سوم- حقوق خصوصی محض یا قطعه‌ای از پازل توسعه 89 گفتار چهارم- جایگاه ابزاری عدالت و کارایی در فلسفه حقوق خصوصی 92 بخش دوم- فلسفه قواعد بازاری و غیربازاری حقوق خصوصی ایران 100 فصل نخست- هدف قواعد اقتصادی و بازاری حقوق خصوصی ایران 106 مبحث نخست- هدف قواعد حقوق مالکیت 106 گفتار نخست- تعریف حقوق مالکیت 107 گفتار دوم- مبنای فلسفی حق مالکیت 108 بند نخست-مطلوبیت‌گرایی 108 بند دوم- عدالت توزیعی 109 بند سوم- آزادی 109 بند چهارم- عدالت به معنای داراشدن منصفانه 109 گفتار سوم- منطق صوری حقوق مالکیت 110 گفتار چهارم- نظریه اقتصادی حقوق مالکیت 110 بند نخست- توجیهات حقوق مالکیت 111 بند دوم- چانه‌زنی برای همکاری 111 بند سوم- کارکرد حقوقی، تسهیل یا تخصیص 111 بند چهارم- پاسخ به سؤالات اساسی 112 گفتار پنجم- وضعیت حقوق ایران 116 بند نخست- پذیرش مالکیت خصوصی 117 بند دوم- معیار استحقاق عادلانه مالکیت بر روی محور رفاه 117 بند سوم- ضرورت سرمایه‌گذاری مجدد بر روی قواعد اعطای مالکیت 120 بند چهارم- مالکیت عمومی و خصوصی 121 بند پنجم- محدوده اِعمال حق مالکیت 122 بند ششم- تخصیص ریسک برای کاهش هزینه مبادله 123 مبحث دوم- هدف حقوق قراردادها 125 گفتار نخست- مسائل بنیادین حقوق قراردادها 126 گفتار دوم- نظریه اقتصادی قرارداد 126 بند نخست- الزام‌آوری و بازی همکاری 127 بند دوم- افشای اطلاعات 129 بند سوم- ایفای تعهد و اتکای بهینه 130 بند چهارم- قواعد تکمیلی و هزینه‌های اجتماعی 132 بند پنجم- شکست بازار و تنظیم آن 135 بند ششم- تعیین تعهدات الزام‌آور 135 بند هفتم- حدود مداخله و تنظیم قراردادهای خصوصی 136 بند هشتم- واکنش کارآمد نسبت به نقض تعهد 137 بند نهم- اهداف حقوق قراردادها در نظریه اقتصادی 141 گفتار سوم- وضعیت قانون مدنی ایران 141 بند نخست- مبنای الزام‌آوری 142 بند دوم- حدود مداخله 142 بند سوم- واکنش کارآمد 143 بند چهارم- خلأ قانونی 144 بند پنجم- ضعف در سازوکار معاملاتی 145 مبحث سوم- فلسفه حقوق تجارت 146 گفتار نخست- منطق صوری حقوق تجارت 147 گفتار دوم- اولویت کارایی اقتصادی 148 فصل دوم- فلسفه قواعد غیربازاری در حقوق خصوصی ایران 149 مبحث نخست- هدف قواعد مسئولیت مدنی 150 گفتار نخست- منابع مسئولیت مدنی در حقوق ایران 152 گفتار دوم- نظریه اقتصادی مسئولیت مدنی 153 بند نخست- احتیاط بهینه: انگیزه بازداری 155 بند دوم- درونی کردن هزینه‌ها 156 بند سوم- تحمل بهینه جبران 157 بند چهارم – مبنای مسئولیت 160 گفتار سوم- ضرورت اصلاح و تکمیل نظام مسئولیت مدنی در حقوق ایران 162 بند نخست- قاعده لاضرر 164 بند دوم- ارکان مسئولیت مدنی 164 بند سوم- نارسایی نظام مسئولیت مدنی 165 مبحث دوم- هدف قواعد حقوق اشخاص و محجورین 167 گفتار نخست- تنظیم‌گری 168 گفتار دوم- تضمین حق و عدالت 170 گفتار سوم- رفاه و مصلحت عمومی 172 مبحث سوم- هدف قواعد حقوق خانواده 174 مبحث چهارم- هدف قواعد آیین دادرسی مدنی 175 گفتار نخست- منطق صوری آیین دادرسی مدنی 189 گفتاردوم- نظریه اقتصادی جریان دادرسی 192 بند نخست- به حداقل رساندن هزینه‌های اجتماعی 193 بند دوم- پرتاب یک سکه یا هزینه کردن سکه‌های فراوان 194 بند سوم- میزان هزینه دادرسی، معیاری برای حجم ورودی پرونده ها 195 بند چهارم- مرور زمان 195 بند پنجم- ضرورت استفاده حداکثری از جایگزین‌های حل اختلاف 196 گفتار سوم- وضعیت قانون آیین دادرسی مدنی ایران 196 بند نخست- هزینه اشتباهات ماهوی 196 بند دوم- نارسایی در استفاده از ADRها 197 بند سوم- عمومی بودن آیین دادرسی 198 نتیجه و جمع‌بندی 199 منابع و مآخذ 206

منابع و مآخذ الف- فارسی 1- آقایی، بهمن، فرهنگ حقوقی بهمن، چاپ سوم، گنج دانش، تهران،‌ 1385 2- آقایی طوق، مسلم، «تحلیل تحلیل اقتصادی حقوق»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 4، ‌شماره 2،‌ پاییز و زمستان 1382 3- اخوان کاظمی،‌ بهرام، «نظریه عدالت در فلسفه سیاسی بوعلی‌سینا»، چاپ اول، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی ابن‌سینا، انتشارات خواجه رشید، همدان، 1383 4- اصغری، محمود، «مسئله عدالت در آرای جان رالز و شهید مطهری»، مجله پژوهش‌های اجتماعی- اسلامی، شماره 37، 1381 5- انصاری، جمال، آشوری، محمد، مهدوی ثابت، محمدعلی، صفایی، علی «عوامل افزایش جمعیت کیفری ناشی از بازداشت های پیش از محاکمه»، مجله حقوقی دادگستری، سال هشتاد و دوم، شماره 102، تابستان 1397 6- ابن‌خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن‌خلدون، جلد اول، ترجمه محمد پروین گنابادی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ‌1393 7- ابن‌سینا، حسین‌بن‌علی، الهیات: دانشنامه علایی، کتاب شفاء، چاپ دوم، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با همکاری دانشگاه بوعلی‌سینا، تهران، ‌ 1383 8- امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، جلد اول، انتشارات اسلامیه، تهران، 1370 9- ———-، حقوق مدنی، جلد چهارم، انتشارات اسلامیه، تهران،‌ 1366 10- امرایی، بابک، «اقتصاد پسامدرن، بررسی تطبیقی تحولات اقتصادی مدرن و پست مدرن، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 279 و 280، آذر و دی 1389 11- بابایی، ایرج، «مبانی نظری رویکرد اقتصادی حقوق»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، سال نهم،‌ شماره 23، 1386 12- بادینی، حسن، فلسفه مسئولیت مدنی، چاپ چهارم، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1400 13- ———–، «مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 62، زمستان 1382 14- باقرزاده، علی، نظریه کارایی اقتصادی و کاربردهای آن، چاپ اول، مؤسسه کتاب آراد، تهران، 1386 15- باقری، محمود، «اقتصاد مبتنی بر بازار و کاستی‌های حقوق خصوصی»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، دوره 8، شماره 19، بهار 1385 16- بهرامی احمدی، حمید، امینی نسب، حمزه، «مبادی و تحولات قانون مدنی کشورهای عربی»، آموزه‌ها‌ی حقوقی گواه، شماره یک، پاییز و زمستان 1394 17- پژوهشگاه قوه قضائیه، تحلیل اقتصادی حقوق مسئولیت مدنی، چاپ دوم، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، تهران، 1399 18- پوراستاد، مجید، اصول و قواعد آیین دادرسی مدنی فراملی، چاپ اول، انتشارات شهر دانش، تهران، 1387 19- ———، اصول و قواعد آیین دادرسی مدنی فراملی، چاپ اول، شهر دانش، ‌1387 20- پولانزاس، ن.آر، فلسفه حقوق، ترجمه نجادعلی الماسی، چاپ چهارم، بنیاد حقوقی میزان، تهران، 1397 21- جعفری، سمیه، مؤمنی، فرشاد، محمودی‌نیا، داود، «ارزیابی توسعه عادلانه در اقتصاد ایران با رویکرد شاخص‌های چندبعدی»، فصلنامه راهبرد اقتصادی، سال 11، شماره2، پیاپی 41، شهریور 1401 22- جعفری لنگردوی، محمد جعفر، حقوق ثبت، جلد اول، چاپ سوم، گنج دانش، تهران، 1387 23- ———–، ترمینولوژی حقوق، چاپ یازدهم، انتشارات گنج دانش، تهران، ‌1380 24- ———–، مقدمه عمومی علم حقوق، چاپ هشتم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1383 25- چاوس، برنارد، اقتصاد نهادی، ترجمه محمود توسلی، علی نیکونسبتی، زهرا فرضی‌زاده میاندهی، چاپ اول ، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1390 26- حاجی علی،‌ فریبا،‌ نفر، زینب، «مفهوم عدالت از نظر فقهای مذاهب خمسه و نقد و بررسی آن»،‌ فصلنامه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (‌فروغ وحدت)، سال 12، شماره 45، 1395 27- حبیبی، بهنام، تحلیل اقتصادی حقوق خصوصی (شکلی-ماهوی)، چاپ اول، انتشارات مجمع علمی و فرهنگی مجد، تهران، 1389 28- حسنی، حسن، حقوق تجارت، چاپ سوم، نشر میزان، ‌1383 29- خاندوزی، سید ‌احسان، «معیارهای اقتصادی در قانون‌گذاری نوین»، مجله دانش و پژوهش، سال 13، شماره 54، بی‌تا 30- ————، «بازخوانی و نقد نظریه های عدالت اقتصادی در قرن بیستم»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال هجدهم، شماره 68، زمستان 1390 31- خوانساری، محمد بن حسین، شرح غرر الحکم و درر الحکم، جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1366 32- دادگر، یداله، «مروری بر تحولات مقوله کارایی در ادبیات اقتصادی»، پژوهش حقوق و سیاست، سال نهم، شماره‌ 23، 1386 33- ———–، مؤلفه‌ها و ابعاد اساسی حقوق و اقتصاد، چاپ اول، انتشارات پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس و نور علم، تهران، 1389 34- دارا، جلیل، باباخانی، معزالدین، «تحلیلی بر روش‌شناسی نظام‌های اقتصادی-سیاسی با تأکید بر ایران»، فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، سال اول، شماره سوم، پاییز 1397 35- دل وکیو، ژرژ، فلسفه حقوق، ترجمه جواد واحدی، چاپ سوم، بنیاد حقوقی میزان، تهران، 1391 36- راسخ، محمد، حق و مصلحت، چاپ پنجم، نشر نی، تهران،‌1396 37- رالز، جان، نظریه عدالت، ترجمه سیدمحمد کمال سروریان و مرتضی بحرانی، چاپ دوم، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، 1390 38- ردر، ام دبلیو، «آشنایی با مکاتب اقتصادی: مکتب شیکاگو» ترجمه سیدحسین میرجلیلی، مجله اقتصادی، شماره های 19 و 20، سال دوم، اردیبهشت و خرداد 1382 39- رستمی، محمدزمان، «عدالت از دیدگاه اندیشمندان اسلامی و غربی»، مجله جستارهای اقتصادی، شماره 4، 1384 40- ره‌پیک، سیامک، حقوق مدنی، الزامات بدون قرارداد، چاپ دوم، انتشارات خرسندی، تهران، 1399 41- سندل، مایکل، عدالت، راه درست کدام است؟، ترجمه حسن افشار، چاپ هفتم، نشر مرکز، تهران، 1401 42- سیدین، علی، کارجانی، مهدی، حقوق مالکیت صنعتی در آیینه اندیشه‌های قضایی (نقد رأی)، چاپ اول، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، تهران، 1400 43- شامی‌اقدم، شاهین، تحلیل اقتصادی ضمانت اجراهای تعهدات قراردادی در حقوق ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبایی، 1388 44- شاول، استیون، مبانی تحلیل اقتصادی حقوق، ترجمه محسن اسماعیلی، جلد اول، چاپ اول، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تهران، 1388 45- شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد نخست، چاپ هشتم، انتشارات دراک، تهران، 1384 46- شهابی، مهدی، فلسفه حقوق، چاپ دوم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، 1397 47- صدرزاده افشار، سیدمحسن، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، چاپ ششم، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران، 1380 48- صفایی، سیدحسن، قاسم‌زاده، سید مرتضی، اشخاص و محجورین، چاپ بیست و نهم، سمت، تهران، 1400 49- طاهری، سعید، حسین‌زاده، مریم، «تحلیل وضعیت رفاه در ایران بر اساس شاخص‌های استاندارد جهانی»، مجله بررسی‌های آمار رسمی ایران، سال30، شماره1، بهار و تابستان 1398 50- عزتی، محمدجواد، عزتی، مرتضی، مزینی، امیرحسن، «تحلیل مؤلفه‌های عدالت اقتصادی در ایران»، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره 9، شماره3، پاییز1400 51- علامه مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار، جلد 2، مؤسسه الوفاء، بیروت، 1403 هجری قمری 52- غمامی، مجید، محسنی، حسن، آیین دادرسی مدنی فراملی، چاپ سوم، شرکت سهامی انتشار،‌1392 53- فراهانی‌راد، سعید، «توسعه پایدار بر محوریت عدالت»، مجله اقتصاد اسلامی، سال پنجم، پاییز 1384 54- فوگیل، ام، گزیده مطالب اساسی اقتصاد خرد، ترجمه احمد ایازی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، 1380 55- قاسمی، زهرا، بهزدای، محمدحسین، کاوه پیشقدم،‌ محمدکاظم، «بررسی تطبیقی مفهوم عدالت در فلسفه سیاسی فارابی و شهید صدر»، پژوهش‌نامه حکمت و فلسفه اسلامی، شماره 42، 1391 56- کاتوزیان، محمدعلی، آدام اسمیت و ثروت ملل، چاپ سوم، انتشارات امیرکبیر، تهران، ‌1388 57- کاتوزیان، ناصر، الزام‌های خارجی از قرارداد: ضمان قهری، جلد اول، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران، 1378 58- ———–، حقوق مدنی، نظریه عمومی تعهدات، چاپ سوم، نشر میزان، تهران، 1385 59- ———–،‌ فلسفه حقوق، جلداول، چاپ هشتم، ‌شرکت سهامی انتشار، ‌تهران، ‌1395 60- ———–، فلسفه حقوق، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1377 61- ———–، گامی به سوی عدالت، جلد اول، چاپ دوم، بنیاد حقوقی میزان، تهران، ‌1394 62- ———–، مجموعه مقالات گامی به سوی عدالت، جلد اول، چاپ دوم، بنیاد حقوقی میزان، 1394 63- ———–، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1382 64- کانت، ایمانوئل، فلسفه حقوق، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، چاپ چهارم، انتشارات نقش و نگار، تهران، ‌1395 65- کلی، جان، تاریخ مختصر تئوری حقوق در غرب، ترجمه محمد راسخ، چاپ اول، انتشارات نی، تهران، 1398 66- کوتر، ‌رابرت، ‌یولن، ‌توماس، حقوق و اقتصاد، ترجمه یداله دادگر و حامده اخوان هزاوه، چاپ اول، انتشارات پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس و نور علم، تهران،‌ 1388 67- کیایی، مهدی، سماواتی، عباس، «تبیین نقش عدالت در توسعه پایدار اقتصادی از دیدگاه فقه اسلامی»، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، دوره سوم، شماره یکم، بهار 1400 68- کیوانی امینه، محمد، «آشنایی با مکتب نهادگرایی» فصلنامه اندیشه صادق، شماره 22، ‌بهار 1385 69- گندم کار، رضاحسین، «مبنا و هدف حقوق»، فصلنامه دانشگاه قم، سال نهم، شماره 1، بی‌تا 70- لاک، جان، رساله‌ای درباره حکومت، ترجمه حمید عضدانلو، نشر نی، تهران، 1388 71- لشکری، علیرضا، «بررسی نسبت کارایی و عدالت در اقتصاد اسلامی در مقایسه با مفهوم کارایی در اقتصاد متعارف»، مجله جستارهای اقتصادی ایران، شماره 32، پاییز و زمستان 1398 72- لطفی، حسن، «کارایی اقتصادی و دخالت دولت در قراردادها»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 81 ، بهار 1397 73- لفت ویچ، ریچارد اچ، سیستم قیمت‌ها و تخصیص منابع تولیدی، ترجمه میرنظام سجادی، چاپ هفتم، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، 1376 74- مارتین، ریموند، اصول راهبردی دادرسی مدنی، ترجمه اسماعیل شایگان، چاپ اول، بنیاد حقوقی میزان، تهران، ‌1395 75- محبی، ابوالفضل، تحلیل اقتصادی خسارت تأخیر تأدیه در حقوق ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، 1390 76- محقق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقه، بخش مدنی، چاپ سیزدهم، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران، 1385 77- مطهری، مرتضی، عدل الهی، انتشارات اسلامی، تهران، 1355 78- ———–، نظری به نظام اقتصادی اسلام، چاپ اول، انتشارات صدرا، تهران، 1368 79- مقدری امیری، عباس، عسکری، حکمت اله، «تعدیل قرارداد در فقه امامیه و حقوق ایران»، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره 41، پاییز 1394 80- منصورنژاد، محمد، زمانی محجوب، حبیب، «نسبت توسعه و عدالت در سه گفتمان لیبرالیسم، سوسیالیسم و اسلام»، پژوهش‌های سیاست اسلامی، شماره 1، بهار 1392 81- موسوی، ثمرین، سید سعید، «معرفی مفهوم رفاه»، جستارهای مبین، سال دوم، شماره 29، 1393 82- مهریزی، مهدی، «عدالت به مثابه قاعده فقهی»، مجله نقد و نظر، شماره‌های 10 و 11، بهار و تابستان 1376 83- میلر، جئوفری پی، «تحلیل اقتصادی آیین دادرسی مدنی به صورت تطبیقی»، ترجمه شیلا نصیرمسلم، دوفصلنامه کانون وکلای دادگستری گیلان، سال دوم، شماره 4، پاییز و زمستان 1389 84- نجفی، زین‌العابدین، «مفهوم شناسی واژه عدالت در فقه امامیه»،‌ دو فصلنامه علمی پژوهشی انسان پژوهی دینی،‌ سال نهم، شماره 28، 1391 85- نصری، عبداله، «حق و عدالت در اندیشه استاد مطهری»، چاپ اول، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، 1395 86- نصیری اقدم، علی، «روش شناسی رونالد کوز در اصلاح نظریه اقتصادی با تأکید بر ماهیت بنگاه و مسئله هزینه اجتماعی»، فصلنامه روش شناسی علوم انسانی، سال شانزدهم، شماره 62، بهار 1389 87- نوری، جعفر، آخوندی، عبدالرشید، «تحلیل اقتصادی حقوق در باب مرور زمان»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال دوم، شماره 5، زمستان 1392 88- نوری، محمدعلی، شفایی، محمدرضا، قانون مدنی ژاپن (ترجمه)، چاپ اول، گنج دانش، تهران، 1390 89- نوری، محمدعلی، قانون مدنی مصر (ترجمه)، چاپ اول، گنج دانش، تهران، 1388 90- واحدی، قدرت‌اله، بایسته‌های آیین دادرسی مدنی، چاپ هفتم، نشر میزان، تهران، 1387 91- وکس، ریموند، فلسفه حقوق، مختصر و مفید، ترجمه باقر انصاری و مسلم آقایی طوق، چاپ هشتم، انتشارات جاودانه، تهران، 1401 92- هاروی، جک، ‌اقتصاد جدید، ترجمه محمدباقر نوبخت و فرید نوبخت، چاپ نخست، مؤسسه انتشاراتی کمیل، تهران، 1389 93- هدایت‌نیا، فرج اله، فلسفه حقوق خانواده، جلد سوم، چاپ دوم، نشر شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، تهران، 1388 94- یوئن گرت، اندرو، ام، «تمایز اثباتی- هنجاری در علم اقتصاد و تقدم تاریخی آن بر تمایز واقعیت- ارزش»، ترجمه علی نعمتی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال هفتم، شماره 26، تابستان 1386

ب- عربی 1- آخوند خراسانی، محمدکاظم‌بن حسین، حاشیه کتاب المکاسب، چاپ شمس‌الدین، تهران، 1406ه.ق 2- السنهوری، عبدالرزاق احمد، مصادرالحق فی الفقه الاسلامی، جلد1، دار إحیاء التراث العربی، بیروت،1417 ه.ق 3- امام خمینی ره، کتاب البیع، جلد 1، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره، تهران، 1379 4- حر عاملی، محمدبن حسن، وسایل الشیعه الی تحصیل مسایل الشریعه، جلد 8، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا 5- حسینی حائری، سیدمحمدکاظم، فقه العقود، جلد اول، مجمع‌الفکر‌الاسلامی، قم، 1421 ه.ق 6- خوانساری نجفی، موسی، منیه الطالب فی شرح المکاسب، جلد اول، تقریرات درس آیت‌الله نائینی، قم، 1374 7- راغب اصفهانی، ابی‌القاسم محمد، المفردات، دفتر نشر کتاب، مصر، 1404 ه.ق 8- شیخ انصاری، المکاسب، جلد 3، چاپخانه غدیر، قم، 1424ه.ق 9- طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروه الوثقی، جلد سوم، مطبعه الآداب، نجف، 1342 هــ ق 10- ———–، حاشیه المکاسب، جلد1، دارالمعارف الاسلامیه، تهران، 1370 11- علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، جلد 51، چاپ اول، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1403 ه.ق 12- محمدحسین، فایز، «فلسفه التشریع فی احکام الاسره و المقاصد الشرعیه، دراسه فی الفلسفه القانون»، مجله الحقوق للبحوث القانونیه و الاقتصادیه، جامعه اسکندریه، مجلد 1، 2013 م پ- انگلیسی 13- Augustine, St, The City of God, Book xix, Marcus Dads, Modern Library, New York, 1950 14- Baron, David and Besanko, David, Monitoring, Moral Hazard, Asymmetric Information, and Risk sharing in Procurement Contracting, The Rand Jornal of Economics, vol. 18, No.4, winter, 1987 15- Brown , Chris, “On Amartua Sem and The Idea of Justice, Lse research online, n: 3, f. 2018, Available at: http://eprints. Ise.ac.uk/312731 16- Calabersi, Guido, The Costs of Accidents: A Legal and Economic Analysis, New Haven, Yale University Press, 1970 17- Coase, Ronald.H, “The Problem of Social Costs” , 3 Jornal of Law and Economics, University of Chicago Law School,1960 18- Cooter, Robert, Ulen, Thomas, Law and Economics, 5 th ed, Pearson, Boston,2007 19- Houlgate, Laurene.D , Philosophy, Law &, The Family, 1th ed , Springer Cham, London, 2017 20- Glanville, Williams, The Aim of The Law of Tort, Current Legal Problems, V4, Stevens &, Sons Limited, London, 1951 21- Friend , Charles , Contract As Promise , A Theory of Contractual Obligation , Second Edition, Oxford University Press, New York , 2015 22- Gerasimos, Santas, Goodness and Justice, Oxford, Blackwell Publishers, 2001 23- Gould, Jhon.p, ”The Economics of Legal Conflicts” , Journal of Legal Studies, v.2, 1973 24- klerman, Daniel, The Economics of Civil Procedure, The Annual Review of Law and Social Sience, v 11, 2015 25- Landes, William, “An Economic Analysis of the Courts”, Journal of Law and Economics,V.14, 1971 26- Landes, William, M and Posner, Richard A. The Economic Structure of Tort Law , Cambridge , Harvard University Press, 1987 27- LLoyd, Cohen.R , “Marriage: The Long- Term Contract”, Cambridge University Press, 2th ed, 2004. 28- Mathis, Klaus, Efficiency Instead of Justice?, Springer Science, Switzerland, 2009. 29- Murphy, Robert.p, The Chicago School v The Austrian School, Available at: mises.org/library/Chicago-school 30- Nozick, Robert, Anarchy, State and Utopia, Basic Books, New York,1974 31- Parkman, Allen.M, “Mutual Consent Divorce”, Cambridge University Press, 2th ed, 2004 32- Posner, Richard.A, “An Economic Approach to Legal Procedure an Judicial Administration” , Journal of Legal Studies, V.2, 1973 33- Rawls, John, A Teory of Justice, Oxford University Press, New York, 1999 34- Sen, Amartya kumar, the Idea of Justice, Belknap Press, London, 2011 35- Stephen, Frank.H, The Economic of The Law, 1th ed, wheatshire Books Ltd, Hertforshire, 1988 36- Tsoulfidis, Lefteris, Competing Schools of Economics Thought, Springer, New York, 2010 37- Walker Keyes, Clinton, Cisero, On The Republic, On The Laws, Harvard University Press, London, 1928 38- Weinrib, Ernes.J, The Idea of Private Law, Firsted, Harward, University Press,1995