مقطع: کارشناسی ارشد      سال: 1403

رشته: علوم اقتصادی – اقتصاد ـ اقتصاد نظری

پدیدآور: علیرضا افراسیابی استاد راهنما: سیروس امیدوار استاد مشاور: محمدجواد نوراحمدی

دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده اقتصاد

در طول تاریخ یکی از دغدغه‌های اصلی بشر ممسئله‌ی فقر بوده است. شاید به همین دلیل است که برخی عدالت را هم به فقر و برابری‌طلبی نسبت داده‌اند. وقتی توزیع نابرابر ثروت‌ها به شکل فقر خود را نمایش میداد، در مقابل جریاناتی به وجود آمد که متاثر از فقر جامعه، به دنبال برابری یا عدالت بود. البته نمیتوان عدالت را به برابری یا به فقرزدایی تقلیل داد اما به هرحال، هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ تاریخی عدالت با برابری و فقر ارتباط مهمی داشت. از طرفی طرح بحث فقرزدایی مستعد اختلافات نظری و ارزشی نیز میباشد چراکه هر طرح فقرزدایی میتواند بر توزیع مواهب اولیه و غیراولیه به خصوص آزادی، اثرگذار باشد. از این جهت در این پژوهش تلاش شده که به موضوع عدالت به قدر کافی پرداخته شود. به مرور زمان مفهوم فقر اهمیت پیدا نموده و فقرزدایی از دغدغه‌های مهم روشن‌فکران و نخبگان قرار گرفت. اما فقر مفهومی بسیار پیچیده و چندبعدی است. اولا تعریف فقر چالش‌های خاص خود ش را دارد دوما فقر متاثر از وضعیت نهادی کشور، منابع طبیعی، ریسک‌های سیاسی و متغیرهای بیشمار دیگری است. لذا فقرزدایی با چالش‌های بسیار زیادی همراه است. از آنجایی که هر طرح فقرزدایی میتواند رشد اقتصادی را نیز محدود نموده، افزایش داده و یا حتی نسبت به آن‌ها خنثی باشد در این پژوهش تلاش شده که به رشد اقتصادی نیز توجه نماییم. بنابراین در انتخاب بین طرح‌های فقرزدایی باید بررسی کرد که اولا کدام طرح به تعریف ما از عدالت نزدیک‌تر بوده و ما را به عدالت نزدیک‌تر مینماید؟ و اینکه هر یک از این طرح‌ها چه اثری بر رشد اقتصادی دارند؟ در این پژوهش، ابتدا طرح درآمد پایه‌ی همگانی ، طرح مالیات منفی بر درآمد ، طرح سود سهام شهروندی و طرح هدفمندی یارانه‌ها را تعریف نموده و نقاط قوت و نقاط ضعف هر طرح را بررسی کردیم. سپس هر یک از طرح‌های منتخب را با طرح UBI به شکل کیفی مقایسه کردیم. البته میتوان همه‌ی طرح‌ها دو به دو مقایسه کرد اما در این مقاله به قیاس هریک از طرح‌ها با طرح UBI اکتفا میکنیم. در قیاس طرح‌ها بررسی شد که کدام یک از این طرح‌های فقرزدایی به تعریف ما از عدالت نزدیک‌تر بوده و اثر مطلوب‌تری بر رشد اقتصادی میگذارد. طرح UBI با بیشینه‌سازی آزادی حقیقی و توزیع برابر مواهب اولیه، نسبت به سه طرح فقرزدایی منتخب، به تعریف عدالت از منظر فان پاریس نزدیکتر میباشد. ضمنا طرح UBI از سه مسیر توسعه‌ی سرمایه‌های انسانی، قطع دست دولت از رانت منابع طبیعی و کوچک کردن دولت و نیز تحریک تقاضا از طریق افزایش مصرف؛ نسبت به سه طرح فقرزدایی منتخب اثر مطلوب‌تری بر رشد اقتصادی خواهد داشت. نتایج این پژوهش می‌تواند به صورت جامع و تفصیلی به مدیران سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران کمک کند تا درباره انتخاب بهترین راهکار برای کاهش فقر، تسهیل رشد اقتصادی و ارتقای عدالت اجتماعی مطلع‌تر شوند. علاوه بر این، پژوهش حاضر می‌تواند به افراد و جامعه عمومی نیز اطلاعات مفیدی در خصوص مزایا و معایب UBI و طرح‌های فقرزدایی ارائه دهد و در فرایند تشکیل نظر و انتخاب سیاست‌های مناسب در حوزه توزیع درآمد و کاهش فقر به ایشان کمک کند.

درآمدپایه همگانی,universal basic income , عدالت, justice , فقر, poverty , رشد اقتصادی, economic growth , فقرزدایی, Poverty Alleviation

فصل اول: کلیات پژوهش 1 1-1. مقدمه 1 2-1. بیان مسئله 3 3-1.اهمیت و ضرورت پژوهش 4 4-1.سوال های اصلی پژوهش 4 5-1.فرضیه های اصلی پژوهش 4 6-1.اهداف پژوهش 5 7-1.جنبه نوآوری پژوهش 5 8-1.ساختار پژوهش 5 9-1. جمع بندی 5 فصل دوم: مبانی نظری و مروری بر مطالعات تجربی 6 1-2.مقدمه 6 2-2. بررسی نظریه‌ها 7 2-2-1.مفهوم فقر و طرحهای فقر زدایی 7 2-2-2.مبارزه با فقر 18 3-2.نظریه‌های عدالت 24 4-2.رشد اقتصادی 33 1-4-2.ارتباط فقر با رشد و توزیع عادلانه 39 5-2.نقد کلی نظریه‌ها 41 6-2.معرفی طرح UBI 42 1-6-2.طرح درآمد پایه همگانی 43 7-2.بررسی جوانب تئوری انتخاب‌شده 44 8-2.چالش‌های اصلی UBI 47 9-2.مقایسهUBI با طرح‌های فقرزدایی منتخب 50 10-2.طرح‌های فقرزدایی منتخب 51 2-10-1.مالیات منفی بر درآمد فریدمن 51 2-10-2.سود سهام شهروندی 56 11-2.طرح هدفمندی یارانه‌ها 59 12-2. طرح های فقرزدایی گزینشی و همگانی 63 13-2.پیشینه تحقیق 66 1-13-2.مطالعات داخلی 66 2-13-2. مطالعات خارجی 67 14-2.جمع بندی 69 فصل سوم: بررسی طرح‌های فقرزدایی در کشورهای مختلف 70 1-3. مقدمه 71 2-3.مالیات منفی بر درآمد فریدمن 72 1-2-3.فدرالیسم و ساختار خانواده 76 2-2-3.نرخ های مالیات رفاهی 81 3-2-3.چند برنامه رفاهی 87 4-2-3.نتیجه گیری 91 3-3.سود سهام شهروندی 92 1-3-3.نتیجه گیری 104 4-3.طرح هدفمندی یارانه‌ها 105 3-4-1.چرا طرح هدفمندی یارانه ها کلید خورد؟ 107 3-4-2.ضرورت هدفمندسازی یارانه‌های انرژی 109 3-4-3.چالش‌های هدفمندسازی یارانه حامل‌های انرژی 109 4-4-3.مروری بر تجربه هدفمندی یارانه‌های انرژی در کشور 110 3-4-5.قانون هدفمند کردن یارانه‌ها 111 6-4-3.نگاهی به عملکرد قانون هدفمند کردن یارانه‌ها 111 7-4-3.نتیجه گیری 114 فصل چهارم – مقایسه ی طرح فقر زدایی UBI به طرح های فقرزدایی منتخب از منظر عدالت و رشد اقتصادی 114 .1-4 مقایسه طرح UBI با سه طرح فقرزدایی منتخب از لحاظ رشد و عدالت 115 1-1-4. مقایسه طرح UBI با طرح مالیات منفی بر درآمد فریدمن 116 2-4.مدل مالیات – سود با هزینه کل مساوی 121 3-4.مقایسه طرح UBI با سود سهام شهروندی 129 4-4.مقایسه طرح UBI با طرح هدفمندی یارانه‌ها 133 5-4. اثر UBI برانگیزه 136 6-4.بررسی از جنبه روانشناسی 140 7-4.جمع بندی 141 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات 142 1-5. نتیجه گیری 142 2-5.پیشنهاداتی برای مطالعات آتی 144 منابع 146 فارسی 146 لاتین 147

امیدوار, سیروس. (1400). “گذار از رانت‌های نفت و گاز دولتی به درآمد پایه همگانی و رشد اقتصادی (یک رویکرد بین‌رشته‌ای)”. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 10(38)، 11-63. پارسا، عبدالکاظم. (1385). فلسفه عدالت: تاریخچه مفاهیم و تقسیم‌بندی‌ها. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. توکلی نیا، ع. و همکاران. (1396). روابط متقابل بین ساختار و فرآیندهای فقر: بررسی تحلیلی و آماری زنجیرهای علل فقر در ایران. توسعه اقتصادی، 9(36)، 225-253. حبیب نژاد، سید احمد، سلمانی سیبنی، مرضیه. (1398). “الگوی شایسته فقرزدایی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر مفهوم آزادی مسئولانه”. فصلنامه حقوق اداری، 7(20) 1-15. رشیدی، علیرضا. (1390). کاهش عوامل تقویت کننده فقر ، گامی بلند به سوی کنترل آسیب های اجتماعی،همایش علمی سالانه دانشگاه رازی،کرمانشاه. شریف زاده، محمد جواد، بهرمن، حمید رضا. (1398). “ارزیابی تطبیقی درآمد پایه همگانی در اقتصاد متعارف و تضمین حد معیشت در اقتصاد اسلامی”. فصلنامه علمی اقتصاد اسلامی، 20(79)، 33-49. عشایری، طاها، حاجی حسینلو، سجاد، سعادتی، موسی، نوری، رمضانعلی. (1395). مکانیسم جامعه شناختی فقرزدایی از منظر سیاستگذاری اجتماعی، کنفرانس بین المللی نوآوری و تحقیق در علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اجتماعی، قم. مرکز آمار ایران. (1400). نیده‌ها، حسین. (1384). چگونه عادلانه برخورد کنیم؟ تهران: نشر زارع.

World Bank. (2021). Poverty and Shared Prosperity 2020: Reversals of Fortune. Available at: McMahon, J., and Ryan, K. (2015). Developmental Economics: Theory and Application, translated by Yusuf Alizadeh. Tehran, Noor Alam Publications. Standing, G. (2017). Basic income: And how we can make it happen. Penguin UK. Atkinson, A. B. (1987). On the Measurement of Poverty. Econometrica, 55(4), 749-764. Barry, B. (1989). Theories of Justice: A Treatise on Social Justice, Vol.1&,2. University of California Press. Bergmann, B. R. (2002). The economics of the welfare state. Oxford University Press. Bonoli, G. (2012). The political economy of active social policies. Oxford University Press. Buchanan, A., Lasuki, A., &,Chan, S. (2002). Universal Basic Income and Citizenship: A Critique of Van Parijs. Canadian Journal of Law and Jurisprudence, 15(1), 63-77. Burgundy, P., Hilton, J., Ziva, A., Chubutayo, A., and Soma Ya. (2002). The 80%, 50%, and 100% Income Poverty Line of the Mean. in Athos, Z. (ed.), Horizontal Sociology of poverty, (pages 34-49) Tehran: Alam Publishing Campbell, T. (1998). Justice and the Market: Distributive Justice, Efficiency, and the Price of Liberty. The International Journal of Legal and Social Studies, 7(2), 237-256. CEDARS – Center for Development and Emergency Practice. (2014). Pros and Cons of Targeting in Development Programs. Chen, S., &, Ravallion, M. (2008). The Developing World is Poorer Than We Thought, But No Less Successful in the Fight Against Poverty. The World Bank Economic Review, 22(2), 163-190. Department of Social Welfare and Development, Philippines. (2021). Conditional Cash Transfer Program. Department of Statistics Singapore: The official statistics agency of the Singapore government. (2004). Dragan P. (2021). Analysis of IoT Concept Applications: Smart Home Perspective Dumortier, J. (2020). Financial Impact of the Energy Innovation and Carbon Dividend Act on U.S. Households. Eissa, N. (2011). REDISTRIBUTION AND TAX EXPENDITURES: THE EARNED INCOME TAX CREDIT Ferdosi M. (2022). is a PhD candidate in the Public Policy program of the Department of Political Science at McMaster University, Canada Friedman, M. (1962). Capitalism and Freedom. University of Chicago Press. Ghatak, M., &, Maniquet, F. (2019). Universal Basic Income: Some Theoretical Aspects. Annual Review of Economics, 11(1), 895-928. https://doi.org/10.1146/annurev-economics-080218-030220. Haagh, L. (2019). Moving beyond capitalism: Proposals for a democratic economy. Edward Elgar Publishing. Hamilton, L., &, Martin-West, S. (2019). Universal Basic Income, Poverty, and Social Justice: A Moral and Economic Imperative for Social Workers. Social Work, 64(4), 321-328. https://doi.org/10.1093/sw/swz028. Hammond, S. (2016). Universal Basic Income is Just a Negative Income Tax with a Leaky Bucket”,. Niskanen Center. Retrieved 28 November 2022. Hanlon, J., Barrientos, A., &, Hulme, D. (2010). Just Give Money to the Poor: The Development Revolution from the Global South. Washington, D.C.: Kumarian Press. Hanlon, J., Barrientos, A., &, Hulme, D. (2010). Just Give Money to the Poor: The Development Revolution from the Global South. Washington, D.C.: Kumarian Press. Henderson, R. (2019). Countries That Have Experimented with Universal Basic Income (UBI). Himaz, R., &, Khan, H. A. (2019). Basic Income Guarantee: A New Approach for Economic. Kangas, O., Jauhiainen, S., &, Nikkilä, M. (2020). Experiments in alleviating poverty in affluent welfare states: The case of the basic income experiment in Finland. Social Policy and Society, 19(3), 359-372. Kant, I. (1964). The Philosophy of Law: An Exposition of the Fundamental Principles of Jurisprudence as the Science of Right. Beacon Press. Michailidis, A., Price, L., &, Ben-Halima, B. (2019). Understanding and Measuring Poverty. In Global Public Policy (pp. 113-133). Springer, Singapore Ministry of Social Affairs of Indonesia. (2021). Family Hope Program (PKH). Moffitt, G. (2018). Welfare Reform and the Labor Market. Nussbaum, M. C., &, Sen, A. (Eds.). (1993). The Quality of Life. Oxford: Oxford University Press. Painter, G., &, Khan, B. (2017). On the economic impacts of the basic income guarantee (No. 2017-52). IZA Institute of Labor Economics. Parijs, P. V., &, Vanderborght, Y. (2017). Basic Income: A Radical Proposal for a Free Society and a Sane Economy (1st ed.). Harvard University Press. Raj, S. (2015). Financing sustainable development with a Universal Basic Income. Basic Income Studies Ravallion, M. (1994). Poverty Comparisons”,. In Atkinson, A.B., Bourguignon, F. (eds). Handbook of Income Distribution. North-Holland. Rawls, John. (1971). Theories about justice. Reports of Alaska Permanent Fund Corporation, manager of Davidson A. (2021). Reports of the country’s plan and budget organization and reports related to Iran’s consumption development and improvement organization. (2019). Roemer, J. E. (1998). Equality of opportunity. Harvard University Press Rousseau, S. L., &, Taylor, M. (2019). The Universal Basic Share (UBS) as a Countercyclical Economic Stabilizer. Journal of Economic Behavior &, Organization. Rowntree, P. (1899). How to define and measure poverty. In wealth and poverty (Economic articles from Koma, translators: A. Hatami, Sh. Sangisari), Tehran: Ney Publishing. Sen, A. (1983). Poor, Relatively Speaking. Oxford Economic Papers, Newly Series, 35(2), 153-169. Sen, A. (1995). Capability and well-being. In Martha C. Nussbaum &, Amartya Sen (Eds.), The Quality of Life, 30-53. Oxford: Clarendon Press. Sen, A. (1999). Development as freedom. Oxford: Oxford University Press. Introduction Silver, H, (2019). Social Exclusion and Poverty. In R. Kitchin &, N. Thrift (Eds.), International Encyclopedia of Human Geography (2nd ed., pp. 113-118). Oxford: Elsevier. Standing, G. (2017). Basic income and how we can make it happen. Pelican Books. Standing, G. (2017). Basic income: A guide for the open-minded. Yale University Press. Tondani, D. (2009). Universal Basic Income and Negative Income Tax: Two different ways of thinking redistribution. United Nations. (2016). Handbook on Poverty Statistics: Concepts, Methods and Policy Use. Available at: http://www.uis.unesco.org/sites/default/files/documents/handbook-on-poverty-statistics-9789211616033-en.pdf Van Lancker, W. (2017). Basic income a radical proposal for a free society and a sane economy. Samenleving en politiek.-Brussel, 1994, currens, 24(6), 86-88.‌ Van Parijs, P. (1995). Real freedom for all: What (if anything) can justify capitalism?. Oxford University Press. Van Parijs, P. (2005). Basic Income: A Simple and Powerful Idea for the Twenty-First Century. Politics &, Society, 33(3), 405-422. Walker, R. (2009). Theories of Poverty and Anti-Poverty Programs in Community Development. In R. J. Phillips, J. Pittman, &, R. A. Myers (Eds.), Handbook of Community Development (pp. 256-272). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications. World Bank. (2018). Targeting Principles for Social Safety Nets: A Reference Guide. World Bank. (2018). World Development Indicators 2018. Washington, DC: World Bank. World Bank. (2019). Bolsa Família in Brazil: Recent Results and Challenges.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

یک × 1 =