مناسبات مقاومت و عدالت در اندیشه و عمل امام علی علیه السلام

نظریه مقاومت / theory of resistance , مقاومت اسلامی / Islamic resistance , جاهلیت / Ignorance , نهج‌البلاغه / Nahj al-Balagha ,

فصل اول: کلیات و مفاهیم 1 1-1- کلیات 1 1-1-1- بیان مسأله 1 1-1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق 3 1-1-3- اهداف تحقیق 3 1-1-4- پرسش‌های تحقیق 3 1-1-5- فرضیه تحقیق 4 1-1-6- پیشینه تحقیق 5 1-1-6-1- کتاب 5 1-1-6-2- مقاله 6 1-1-6-3- پایان‌نامه و رساله 7 1-1-6-4- نوآوری تحقیق 8 1-1-7- روش تحقیق 8 1-2- مفاهیم 10 1-2-1- مقاومت 10 1-2-2- عدالت 12 1-2-3- مناسبات 13 1-2-4- اندیشه و عمل علوی 14 1-2-4-1- اندیشه 14 1-2-4-2- اندیشهی علوی 14 1-2-4-3- عمل (سیره) 15 1-2-4-4- سیره و عمل علوی 16 1-3- پیشینه نظری 16 1-3-1- مقاومت 17 1-3-1-1- مقاومت از منظر علوم اجتماعی 17 الف- مقاومت در مطالعات جامعه‌شناختی 18 ب- مقاومت در مطالعات و علوم سیاسی 20 1-3-1-2- مقاومت در ادبیات دینی (قرآن و نهج‌البلاغه) 23 الف- استقامت 23 ب- جهاد 25 ج- صبر 26 1-3-1-3- دو تلقی از مفهوم مقاومت اسلامی 36 1-3-1-4- نظریه مقاومت از منظر انقلاب اسلامی 36 الف- اجتناب‌ناپذیری تقابل حق و باطل، خاستگاه پدید آمدن مقاومت 37 ب- تعریف، اهداف و ابعاد مقاومت 38 ج- عقلانیت مقاومت 39 1-3-1-5- سطوح مقاومت اسلامی 40 الف- مقاومت فردی 40 ب- مقاومت جمعی 41 ج- مقاومت نظام سیاسی 41 1-3-1-6- جمع‌بندی و تبیین نظریه مختار در معنای مقاومت 43 الف- تلقی‌های گوناگون از مقاومت 43 ب- نظریه مختار و مقصود در رساله 44 1-3-1- عدالت 45 1-3-1-1- تعاریف عدالت 45 1-3-1-2- عدالت در اندیشه اسلامی 48 الف ـ عدالت اسلامی یا اسلام عادلانه 49 ب ـ رابطه عدل و حق 50 ج ـ عدالت صوری و ماهوی 53 د ـ عدالت سلبی و عدالت ایجابی 57 1-4- چارچوب نظری 58 مقدمه 58 1-4-1- چارچوب نظریِ دوفطرت یا تقابل جنود عقل و جهل 59 1-4-2- تقابل نظام عقلانیِت الهی و نظام جاهلیتِ شیطانی در نهج‌البلاغه 61 فصل دوم: مبانی مقاومت و نسبت آن با عدالت 62 مقدمه 62 2-1- مبنای هستی شناختی 62 2-2- مبنای انسان‌شناختی 70 2-3- مبانی تاریخ شناختی 75 مقدمه 75 2-3-1- هدف‌داری تاریخ 78 2-3-2- توأمان بودن حرکت خطی و گردشیِ تاریخ 78 2-3-2-1- مفهوم «زمان» به‌مثابه شیء متحرک 79 2-3-2-2- سنت‌های الهی، به‌مثابه قانون حرکت 80 2-3-3- اراده های انسانی، عامل حرک های صعودی و نزولی تاریخ 82 2-3-3-1- محرک‌های صعودی تاریخ 82 2-3-3-2- محرک‌های نزولی تاریخ 84 جمع بندی 87 فصل سوم: مراحل و گستره مقاومت و نسبت آنها با عدالت 89 مقدمه 89 3-1- مراحل مقاومت و نسبت آن با عدالت 89 3-1-1- مقاومت پیشینی 90 3-1-2- مقاومت پسینی 91 3-1-3- تفاوت مقاومت پیشینی و مقاومت پسینی در امت اسلامی 93 3-1-4- نسبت مراحل مقاومت و عدالت 98 3-2- گستره مقاومت و نسبت آن با عدالت 99 3-2-1- مقاومت بر عدالت در ساحت سیاسی 99 3-2-1-1- مقاومت نظام سیاسی بر عدالت در سطح ساختار 99 3-2-1-2- مقاومت نظام سیاسی بر عدالت در سطح قانون‌گذاری (عدالت تقنینی) 103 3-2-1-3- مقاومت نظام سیاسی بر عدالت در سطح کارگزاران 105 3-2-1-4- مقاومت نظام سیاسی بر عدالت در سطح رفتارها و کنش‌ها 113 الف- تعلیم عدالت رفتاری به کارگزاران 113 ب- پایش مستمر رفتار و کنش‌های کارگزاران 114 ج- تنظیم نظام بازخورد (تنبیه و تشویق/ عزل و نصب) با محوریت عدالت رفتاری 114 3-2-2- مقاومت بر عدالت در ساحت فرهنگی 115 3-2-2-1- پاسداشت، محافظت و تحکیم باورها، عقائد و رفتارهای دینی 116 3-2-2-2- پاسداشت آداب و رسوم حسنه‌ی اجتماعی و گسترش فضائل اخلاقی در جامعه 118 3-2-2-3- تعلیم و جهل زدایی 120 3-2-3- مقاومت بر عدالت در ساحت اقتصادی 121 3-2-4- مقاومت بر عدالت در ساحت نظامی 126 3-2-4-1- رابطه جهاد و عدالت در بعد مادی (جهاد عدالت بنیان) 128 3-2-4-2- رابطه جهاد و عدالت در بعد غایی و اهداف (جهاد عدالت‌خواه / جهاد ظلم‌ستیز) 129 3-2-4-3- رابطه جهاد و عدالت در بعد صوری (جهاد با روش عادلانه/ جهاد اخلاق مدار) 131 الف ـ رعایت حدود الهی و احکام شرعی 132 ب ـ تقدم هدایت بر قتال 133 ج ـ اصل تقدم صلح بر جنگ 134 دـ اتمام حجت بر دشمن با پرهیز از آغازگری در نبرد 135 ه ـ تقویت سعه صدر لشکریان برای مهار غضب 135 و ـ رعایت حقوق خودی‌ها 135 ز ـ رعایت حقوق دشمن 137 3-2-4-4- رابطه جهاد و عدالت در بعد فاعلی (جهادِ عادلان / جهاد غیر تحمیلی) 138 جمع بندی 140 فصل چهارم: کنشگران مقاومت و نسبت آن‌ها با عدالت 141 مقدمه 141 4-1- پیشوایان هدایت 142 4-2- رهروان هدایت 148 4-2-1- افراد و آحاد انسان‌ها 149 4-2-2- جامعه (امت) 153 4-2-2-1- ویژگی‌های «امت مقاوم» در نگاه امام علی  154 الف ـ تقوای الهی 154 ب ـ ادای حقوق امام 155 ج ـ وحدت، همیاری و همدلی و اخوت ولایتمدارانه 157 د ـ بصیرت سیاسی 158 ه ـ عزت و صلابت 162 4-2-2-2- ویژگی‌های جامعه غیر مقاوم در نگاه امام علی  166 روش برخورد امام علی با جامعه متخاذل 172 جمع بندی 178 فصل پنجم: اهداف و آثار فعل و پیامدهای ترک مقاومت و نسبت آن‌ها با عدالت 179 مقدمه 179 5-1- مقوله‌بندی اولیه اهداف و آثار فعل مقاومت و پیامدهای ترک آن 180 5-2- مقوله‌بندی ثانویه اهداف و آثار فعل مقاومت و پیامدهای ترک آن 185 5-3- تعیین مقوله محوری در حوزه علت غائی مقاومت 186 5-4- تبیین و تحلیل اهداف و آثار فعل مقاومت و پیامدهای ترک مقاومت از منظر امام علی 187 5-5- تبیین مناسبات مقاومت و عدالت در حوزه علت غائی 190 5-5-1- تبیین الگوی نقش‌آفرینی متغیر قدرت در مناسبات مقاومت و عدالت 190 5-5-2- مقاومت و تأمین عدالت در دو ساحت سلبی و ایجابیِ آن 195 جمع بندی 199 خاتمه: نتایج پایانی و پیشنهادها 200 6-1- ترسیم الگوی مناسبات مقاومت و عدالت 200 6-2- بحث و نتیجه‌گیری پایانی 202 6-3- پیشنهادها 209 فهرست منابع 212

کتاب 1. افتخاری، اصغر. مقاومت در اسلام، نظریه و الگو. مطالعات اندیشه‌سازان نور: تهران، 1399. 2. ‌‌ایزوتسو، توشی هیکو. خدا و انسان در قرآن. ترجمه‌ی احمد آرام. شرکت سهامی انتشار: تهران، 1361. 3. ‌‌ 4. ‌‌توسلی، غلامعباس. نظریه‌های جامعه‌شناسی. سمت: تهران، 1380. 5. ‌‌جوادی آملی، عبدالله. توحید در قرآن. مرکز نشر اسراء: قم، 1399. 6. ‌‌———. رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه). اسوه: قم، 1382. ‌‌جهان بزرگی، احمد. امنیت در نظام سیاسی اسلام (اصول و مؤلفه ها). سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ 7. و اندیشه اسلامی: تهران، 1393. 8. ‌‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن. موسسه ایمان جهادی: قم، 1392. 9. ‌‌———. همرزمان حسین علیه السلام. انتشارات انقلاب اسلامی: تهران، 1397. 10. ‌‌خمینی‌ (امام خمینی)، سید روح‌الله. ولایت فقیه. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س): تهران، 1381. 11. ‌‌———. شرح حدیث جنود عقل و جهل. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره): تهران، 1399. 12. ‌‌———. صحیفه امام. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره): تهران، 1385. 13. ‌‌دلشاد تهرانی، مصطفی. تراز حیات، ساختار شناسی عدالت در نهج‌البلاغه. دریا: تهران، 1390. 14. ‌‌———. لوح بینایی: تحلیل تاریخ حکومت امام علی (ع) با تأکید بر نهج‌البلاغه. دریا: تهران، 1392. 15. ‌‌دهخدا، علی اکبر. لغت نامه دهخدا. دانشگاه تهران: تهران، 1373. 16. سروش، عبدالکریم. روشن‌فکری و دین‌داری. پویه: تهران، 1367. ‌‌صلح میرزایی، سعید. اندیشه مقاومت از منظر حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی خامنه‌ای. انتشارات انقلاب 17. اسلامی: تهران، 1398. 18. ‌‌عمید، حسن. فرهنگ فارسی عمید. امیرکبیر: تهران، 1393. ‌‌عیوضلو، حسین. عدالت و کارآیی در تطبیق با نظام اقتصادی اسلام. انتشارات دانشگاه امام صادق (ع): تهران، 19. 1384. 20. ‌‌قادری کنگاوری، روح‌الله. نظریه مقاومت و نظریه‌های غربی روابط بین‌الملل. مخاطب: تهران، 1394. 21. ‌‌کوئن، بروس. مبانی جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی غلامعباس توسلی و رضا فاضل. سمت: تهران، 1395. 22. ‌‌کاتوزیان، ناصر. گامی به سوی عدالت (مجموعه مقالات). اول. ج 1. 3 ج. نشر میزان: تهران، 1387. 23. ‌‌کریمی، حسین. فلسفه تاریخ. گروه فرهنگی جهاد دانشگاهی: تهران، 1361. ‌‌کریمی، محدتقی. درآمدی بر شاخص عدالت در الگوی پیشرفت اسلامی. انتشارات موسسه آموزشی و 24. پژوهشی امام خمینی(ره): قم، 1396. 25. ‌‌لک زایی، نجف. امنیت متعالیه. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی: قم، 1398. 26. ‌‌———. چالش سیاست دینی و نظم سلطانی. پژوهشگاه علوم و فرهنگ‌ اسلامی: قم، 1385. 27. ‌‌———. اندیشه سیاسی امام خمینی (ره). پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی: قم، 1394. 28. ‌‌مصباح یزدی، محمدتقی. آموزش فلسفه. شرکت چاپ و نشر بین‌الملل: تهران، 1394. 29. ‌‌مطهری، مرتضی. مجموعه آثار استاد شهید مطهری. صدرا: تهران، 1376. مظاهری، علیرضا و وثوق زاده، حسن. عرصه‌های مقاومت پس از زعامت و آثار آن در کلام امام خامنه‌ای 30. (مدظله‌العالی). انتشارات مرتضی دشت: تبریز، 1400. 31. ‌‌معین، محمد. فرهنگ فارسی. موسسه انتشارات امیر کبیر: تهران، 1388. 32. ‌‌مکارم شیرازی، ناصر. پیام امام امیر المؤمنین علیه السلام. دار الکتب الإسلامیه: تهران، 1375. 33. ‌‌‌‌‌———. تفسیر نمونه. دار الکتب الإسلامیه: تهران، 1374. ‌‌———. تقیه سپری برای مبارزه عمیق‌تر. ج 1. تقیه سپری برای مبارزه عمیق‌تر. نسل جوان: قم – ایران، 34. 1391. 35. ‌‌مهاجرنیا، محسن. اندیشه دفاعی اسلام. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی: قم، 1398. 36. ‌‌مهدیان، علی. طرح کلی اندیشه مقاومت. سفیر صادق: قم، 1399. 37. ‌‌‌‌‌‌‌‌نبوی، سید عباس. فلسفه قدرت. سمت: تهران، 1388. ‌‌واعظی، احمد. نقد و بررسی نظریه‌های عدالت. انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره): قم، 38. 1393. 39. ‌‌وبر، ماکس. اقتصاد و جامعه. ترجمه‌ی منوچهری، ترابی نژاد، عمادزاده. انتشارات مولی: تهران، 1374. 40. ‌‌یوسفی، احمدعلی. نظام اقتصاد علوی. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی: تهران، 1387. مقاله 1. ‌‌‌‌اترک، حسین. «معانی عدالت در اخلاق اسلامی». نقد و نظر 69، ش 18: 102-26(4 فروردین 1392). ‌‌افتخاری، اصغر. «عدالت به‌مثابه «تعدیل»؛ درآمدی بر نظریه ی امام خمینی (ره) در باب عدالت ملی و 2. بین‌المللی». دانش سیاسی 5، ش 3: 39-66(4 فروردین 1386). افتخاری، اصغر و حکیمی، محمد. «مختصات الگوی مقاومت اسلامی در منظومه فکری مقام معظم 3. رهبری». پژوهش‌های سیاست اسلامی؛ شماره 18، صص 201-234. الهی نژاد، حسین. «تبیین قرآنی نقش مقاومت در حکومت جهانی مهدوی». مجموعه مقالات همایش ملی 4. مقاومت اسلامی از نگاه قرآن کریم. ایمان، محمد تقی و محمود رضا نوشادی. «تحلیل محتوای کیفی». عیار پژوهش در علوم انسانی، ش 6: 5. 15-44(1390). ‌‌باقری، علی، علیرضا حسنی و ولی رستمی. «عدالت تقنینی از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران». مبانی 6. فقهی حقوق اسلامی، ش 23: 9-33(1398). ‌‌تاجیک، محمدرضا و عارف مسعودی. «نظریه مقاومت و اندیشه مشروطه خواهی در ایران». رهیافت‌های 7. سیاسی و بین‌المللی، ش 61: 39-70(1399). تحیری، احمد رضا و مریم حسن پور. «بررسی تطبیقی آرای علامه شهید مطهری و علامه مصباح در باب 8. فلسفه نظری تاریخ». تاریخ اسلام در آینه پژوهش، ش 38: 5-34(1394). حسینی سیرت، سید مصطفی. «بررسی مفهوم ساختار اجتماعی در اندیشه اندیشمندان علوم اجتماعی». 9. فرهنگ پژوهش، ش 31: 179-209(1396). ‌‌ خسروپناه، عبدالحسین. «انسان‌شناسی اسلامی به‌مثابه مبنای انسان‌شناسی اجتماعی». مسائل کاربردی 10. تعلیم و تربیت اسلامی 1، ش 1: 157-84(1 دی 1384). ‌‌دشتی، محمد. «چارچوب نظری، زوایا و بایسته های آن». تاریخ اسلام در آینه پژوهش، ش 25: 23- 11. 50(4 فروردین 1389). دلشاد تهرانی، مصطفی. «شناخت انسان در نهج‌البلاغه». پژوهش‌های نهج‌البلاغه 35، ش 10: 91- 12. 112(1 مهر 1391). رفیعی محمدی، ناصر. «تأثیرات معادباوری در حیات دنیوی انسان از منظر نهج‌البلاغه». پژوهش‌های 13. نهج‌البلاغه 59، ش 17: 9-22(1 دی 1398). سعیدی، زهره. «غایتِ هستی بر اساس آموزه‌های نهج‌البلاغه». پژوهش‌های نهج‌البلاغه 56، ش 17: 31- 14. 46(4 فروردین 1397). سیدباقری، سیدکاظم. «کارکردهای عدالت در حکمرانی اخلاقی از منظر اندیشه سیاسی اسلام». علوم 15. سیاسی – دانشگاه باقرالعلوم (ع) 76، ش 19: 151-70(1 دی 1395). ‌‌شفیعی، سمیه سادات. «سیری در رویکردهای نظری متاخر به مقاومت». علوم اجتماعی(دانشگاه علامه 16. طباطبائی) 64، ش 0: 139-86(4 فروردین 1393). ‌‌کلاه چیان، محمود. «کارگزاران امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی ایران». آفاق امنیت 43، ش 12: 17. 5-32(1 تیر 1398). 18. ‌‌مهریزی، مهدی. «عدالت به‌مثابه قاعده فقهی». نقد و نظر 10-11، ش 3: 184-97(2 فروردین 1376). میر عرب، فرج‌الله و ثنایی، علی‌اصغر. «الگوی کارکردی امام علی برای حراست از جبهه مقاومت». 19. سیاست متعالیه؛ شماره 32. نوبری، علیرضا و سید شهاب الدین یعقوبی هیق. «تحلیل محتوای نامه‌های امام علی (ع) به کارگزاران با 20. محوریت اصول حکمرانی». پژوهش‌های سیاست اسلامی 17، ش 7: 40-70(4 فروردین 1399). یوسف زاده، حسینعلی. «خوانشی انتقادی از انگاره تعارض قاعده «لاضرر» با مقاومت اسلامی از نگاه 21. قرآن کریم». نشریه حکومت اسلامی: شماره 97، صص 5-26. یوسفی مقدم، محمدصادق. «جایگاه و اهداف مقاومت اسلامی از دیدگاه مفسران؛ با تأکید بر آیات جهاد». 22. فصلنامه علوم سیاسی ـ دانشگاه باقرالعلوم: شماره 91، صص 58-75. پایان‌نامه و رساله پیرانی، خدیجه. «بررسی جلوه‌های مقاومت در نهج‌البلاغه». کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی، 1. 1393. جمشیدی، محمد حسین. «بررسی وتبیین نظریه عدالت (قسط) با تکیه بر دیدگاه‌های سه اندیشمند مسلمان 2. ابونصرفارابی، امام خمینی(ره) و شهید صدر». دکتری، دانشگاه تهران، 1387. 3. حسینی شیروانی، سید مهدی. «فلسفه تاریخ در نهج‌البلاغه». دکتری، دانشگاه مازندران، 1396. 4. زاهدی تیر، اصغر. «نظام مقاومت در قرآن با رویکرد اجتماعی». دکتری، دانشگاه پیام نور قم، 1398. ‌‌موسوی، سید حمید. «نظریه امنیت در اندیشه و سیره امام علی علیه‌السلام». دکتری، دانشگاه قرآن و 5. حدیث، 1401. 6. نبی لو، عظیم اله. نظام سیاسی در نهج‌البلاغه. رساله دکتری، دانشگاه قرآن و حدیث: 1397. نمازی زاده، محمد صالح. «بررسی دکترین مقاومت امام خمینی (ره) با رویکردی به آموزه‌های شیعه اثنی 7. عشری». دکتری، دانشگاه ادیان و مذاهب قم، 1401.

1. ‌‌آصفی، محمدمهدی. فقه المقاومه. المجمع العالمی لاهل البیت علیهم السلام، المعاونیه الثقافیه: قم، 1430. 2. ‌‌ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله. شرح نهج البلاغه (ابن أبی الحدید). مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی (ره): قم، 1404. 3. ‌‌‌‌ابن ‌ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین. عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه. موسسه سید الشهداء (ع): قم، 1403. 4. ‌‌ابن‌ بابویه، محمد بن علی. أمالی شیخ صدوق. کتابچی: تهران، 1376. 5. ‌‌———. الخصال. جامعه مدرسین: قم، 1362. 6. ‌‌———. علل الشرائع. مکتبه الداوری: قم، بی‌تا. 7. ‌‌———. من لا یحضره الفقیه. جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم، مؤسسه النشر الإسلامی: قم، 1363. 8. ابن حیون، نعمان بن محمد. دعائم الإسلام. موسسه آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث: قم، 1383. 9. ‌‌ابن سیده، علی بن اسماعیل. المحکم و المحیط الأعظم. دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون: بیروت، 1421. 10. ‌‌ابن ‌شعبه، حسن بن علی. تحف العقول. جامعه المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم، مؤسسه النشر الإسلامی: قم، 1363. 11. ‌‌ابن فارس، احمد بن فارس. معجم مقاییس اللغه. مکتب الإعلام الإسلامی، مرکز النشر: قم، 1404. 12. ‌‌ابن‌ قتیبه الدینوری‌، عبدالله بن مسلم. الإمامه و السیاسه. دار الأضواء: بیروت، بی‌تا. 13. ‌‌برقی، احمد بن محمد. المحاسن. دار الکتب الإسلامیه: قم، 1371. 14. ‌تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد. ‌غرر الحکم و درر الکلم. دار الکتاب الإسلامی: قم، 1410. 15. ‌‌ثقفی، ابراهیم بن محمد. الغارات. دار الکتاب الإسلامی: قم، 1410. 16. ‌‌جوهری، اسماعیل بن حماد. الصحاح (للجوهری). دار العلم للملایین: بیروت، 1404. ‌‌‌‌حیدری، محمد. معجم الأفعال المتداوله و مواطن استعمالها. المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه: قم، 17. 1381. 18. ‌‌خزاز رازی، علی بن محمد. کفایه الأثر فی النص علی الأئمه الإثنی عشر. بیدار: قم، 1401. 19. ‌‌خلیل بن احمد. العین. موسسه انتشارات هجرت: قم، 1409. ‌‌راغب اصفهانی، حسین بن محمد. ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن. مرتضوی: 20. تهران، 1374. 21. شریف الرضی، محمد بن حسین. نهج‌البلاغه. تحقیق: صبحی صالح. هجرت: قم، 1414. 22. ‌‌‌‌شعیری، محمد بن محمد. جامع الأخبار. المطبعه الحیدریه: نجف اشرف، بی‌تا. 23. صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد. المحیط فی اللغه. عالم الکتب: بیروت، 1414. ‌‌صدرالدین شیرازی (صدرالمتألهین)، محمد بن ابراهیم. الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. دار 24. احیاء التراث: بیروت، 1981. 25. ‌‌صفار، محمد بن حسن. بصائر الدرجات. مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی (ره): قم، 1404. 26. ‌‌طباطبایی، محمدحسین. المیزان فی تفسیر القرآن. مؤسسه الأعلمی للمطبوعات: بیروت، 1352. ‌‌طبری، محمد بن جریر. المسترشد فی إمامه امیرالمؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام. مؤسسه الثقافه 27. الإسلامیه لکوشانپور: تهران، 1415. 28. ‌‌عسکری، حسن بن عبدالله. الفروق فی اللغه. دار الآفاق الجدیده: بیروت، 1400. 29. ‌‌فیومی، احمد بن محمد. المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. موسسه دار الهجره: قم، 1414. 30. ‌‌کلینی، محمد بن یعقوب. الکافی. موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر: قم، 1387. ‌‌لیثی واسطی، علی بن محمد. عیون الحکم و المواعظ. موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و 31. نشر: قم، 1376. ‌‌مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الأطهار. ویراسته‌ی تحقیق: 32. جمعی از محققان. دار الاحیاء التراث العربی: بیروت، 1403. 33. ‌‌مشکینی اردبیلی، علی. مصطلحات الفقه و معظم عناوینه الموضوعیه. نشر الهادی: قم، 1377. 34. ‌‌مظفر، محمدرضا. اصول الفقه. موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین: قم، 1430. 35. ‌‌مفید، محمد بن محمد. الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد. کنگره شیخ مفید: قم، 1413. ‌‌مفید، محمد بن محمد و علی بن الحسین علم‌الهدی. الفصول المختاره من العیون و المحاسن. المؤتمر 36. العالمی لألفیه الشیخ المفید: قم، 1413. ‌‌نراقی، ملا محمد مهدی. جامع السعادات (علم اخلاق اسلامی). ترجمه‌ی سید جلال الدین مجتبوی. 37. انتشارات حکمت: تهران، 1370. 38. ‌‌نصر بن مزاحم. وقعه صفین. مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی (ره): قم، 1404. 39. ‌‌واسطی، علی بن محمد بن لیثی. عیون الحکم و المواعظ. دارالحدیث: قم، 1376. 40. ‌‌هیثم، هلال. معجم مصطلح الاصول. دارالجلیل: بیروت، 1424.