مقطع: کارشناسی ارشد سال: 1403
رشته: علوم تربیتی – مدیریت آموزشی
پدیدآور: عبدالقیوم قیومی استاد راهنما: حسن رضا زین آبادی استاد مشاور: عبدالرحیم نوه ابراهیم
دانشگاه خوارزمی، دانشکده مدیریت
هدف:تحقیق حاضر بررسی رابطه بین ادراک عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران می باشد. روششناسی پژوهش:تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر روش انجام پژوهش توصیفی همبستگی است. ابزار مورد استفاده در تحقیق حاضر پرسشنامه عدالت سازمانی کالکیت(2001) و پرسشنامه رفتـار شـهروندی سـازمانی پودساکف و همکاران (1990) بود که در بین افراد جامعه آماری توزیع و جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش حاضر دربرگیرنده معلمان ابتدایی شهر تهران است که در سال 02-1401 مشغول به تدریس بودندکه نتایج فرمول کوکران نشان داد که حجم نمونه تحقیق 357 نفر بود. نمونه گیری به صورت تصادفی خوشه ای بود. در این پژوهش برای تحلیل داده های تحقیق از نرم افزار SPSS استفاده شد. یافتهها:در این پژوهش بین عدالت توزیعی، رویه ای و تعاملی سازمان و رفتار شهروندی سازمانی معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران رابطه معناداری وجود داشته باشد (p<,0.05). نتیجهگیری: رفتار عادلانه از سوی مدرسه با معلمان احساسات، نگرشها و رفتار آنها را تحت تأثیر قرار میدهد و درکل منجر به رفتار شهروندی فرانقش آنها میشود. در واقع زمانی که معلمان دریابند مدرسه و سازمان به آنها بهعنوان داراییهای با ارزش مینگرد، تعهد بیشتری به سازمان پیدا میکنند و کارکنان به سازمان تعهد پیداکرده، رفتارهایی مانند کمک به همکاران، ابراز نظر برای پیشرفت کار، توجه زیاد به کار و وفاداری به مدیران را از خود نشان دادند.
ادراک عدالت سازمانی / perception of organizational justice, رفتار شهروندی سازمانی / Organizational citizenship behavior, معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران / Tehran primary school teachers
1. فصل اول: کلیات پژوهش 1 1-1. مقدمه 1 2-1. بیان مساله 2 3-1. ضرورت و اهمیت انجام پژوهش 4 4-1. اهداف پژوهش 8 1-4-1. هدف اصلی 8 1-4-2. اهداف فرعی 9 5-1. فرضیه های تحقیق 9 1-5-1. فرضیه اصلی 9 1-5-2. فرضی های فرعی 9 6-1. تعریف مفاهیم و واژگان کلیدی 10 1-6-1. تعاریف مفهومی 10 1-6-2. تعاریف عملیاتی 11 2. فصل دوم: ادبیات پژوهش 13 1-1. مقدمه 13 2-2. بخش اول: عدالت سازمانی 13 2-2-1. تعریف عدالت سازمانی 13 2-2-2. ابعاد عدالت سازمانی و دیدگاه ها 14 2-2-2-1. عدالت توزیعی 15 2-2-2-2. عدالت رویهای 21 2-2-2-3 . عدالت مراودهای 25 2-2-3. فرهنگ و عدالت سازمانی 27 2-3 . بخش دوم: رفتار شهروندی سازمانی 29 2-3-1. مفهوم رفتار شهروندی سازمانی 29 2-3-2. ابعاد رفتار شهروندی سازمانی 32 2-3-3. شاخصهای رفتار شهروندی سازمانی 34 2-3-4. مدلهای رفتار شهروندی سازمانی 35 2-3-4-1. مدل رفتارهای شهروندی گراهام 35 2-3-4-2. مدل رفتارهای شهروندی پادساکف 36 2-3-5. عوامل مؤثر در بروز رفتارهای شهروندی سازمانی و پیامدهای آن 37 2-4. بخش سوم: اعتماد سازمانی 40 2-4-1. تعریف اعتماد سازمانی 40 2-4-2. انواع اعتماد 42 2-4-2-1. اعتماد شخصی 43 2-4-2-2. اعتماد سیستمی 43 2-4-2-3. اعتماد نهادی 44 2-4-2-4. اعتماد سیاسی 45 2-4-2-5. اعتماد عمومی 45 2-4-3. سطوح اعتماد 46 2-4-4. ویژگیهای اعتماد 46 2-4-5. اعتماد از منظر نظریههای سازمانی 49 2-4-6. عوامل مؤثر بر ایجاد اعتماد سازمانی و پیامدهای آن 57 2-5. پیشینه تحقیقات 59 2-5-1. پیشینه تحقیقات در داخل کشور 59 2-5-2. پیشینه تحقیقات در خارج کشور 63 3. فصل سوم : روش شناسی تحقیق 67 1-3. روش تحقیق 67 2-3. جامعه آماری تحقیق 67 3-3. روش گرد آوری داده ها و ابزار تحقیق 68 4-3. روش تجزیه و تحلیل داده ها 71 4. فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های تحقیق 72 1-4. مقدمه 72 2-4. خصوصیات جمعیتشناختی معلمان موردمطالعه 72 4-2-1. محدوده سنی 72 4-2-2. وضعیت تأهل 74 4-2-3. سنوات خدمت 75 4-2-4. میزان تحصیلات 76 4-2-5. وضعیت مؤلفههای اصلی مورد پژوهش 77 3-4.آزمون فرضیهها 77 4-3-1. آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش 78 4-3-2. خطی بودن رابطه (نمودار پراکندگی) 79 4-3-2. همخطی چندگانه 81 4-3-2. یافته های حاصل از فرضیات 82 4-3-2-1. فرضیه فرعی اول 82 4-3-2-2. فرضیه فرعی دوم 83 4-3-2-3. فرضیه فرعی سوم 84 4-3-2-4. فرضیه فرعی چهارم 85 4-3-2-5. فرضیه فرعی پنجم 86 4-3-2-6. فرضیه اصلی 86 5. فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات 88 1-5. مقدمه 88 2-5. خلاصه یافتهها 89 3-5. بحث و تفسیر نتایج 89 5-3-1. فرضیه فرعی اول 90 5-3-2. فرضیه فرعی دوم 90 5-3-3. فرضیه فرعی سوم 91 5-3-4. فرضیه فرعی چهارم 91 5-3-5. فرضیه فرعی پنجم 92 5-3-6. فرضیه اصلی 93 4-5. بحث و نتیجهگیری 95 5-5. محدودیتها 96 6-5. پیشنهادهای پژوهش 96 5-6-1. پیشنهادات برخاسته از یافته های پژوهش 96 5-6-5. پیشنهاد برای پژوهشهای آینده 99 6. فهرست منابع 101
اکبری، پیمان؛ بهارستان، امید و شائمی برزکی، علی. (1392). تحلیل تأثیر هوش هیجانی و رفتار شهروندی سازمانی بر تعارضات سازمانی در دانشگاه رازی استان کرمانشاه. فرایند مدیریت و توسعه. 26 (4). 73-100. الوانی، سید مهدی و حسینی، سیدصمد. (1392). تأملی بر مبانی نظری، مفاهیم و مدل های اعتمـاد نهـادی (سـازمانی). فصلنامه مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی. 3 (4). 105-141. امیریان زاده، مژگان و حبیبی، سیده فاطمه. (1394). رابطه اخـلاق اسـلامی کـار و هـوش معنـوی بـا رفتارشـهروندی سازمانی کارکنان اداره آموزشوپرورش شهرستان مرودشت. نوآوریهای مدیریت آموزشی. 10 (3). 23-36. امیری فرد، محمدرضا. (1396). بررسی رابطهی هوش هیجانی با رفتار شـهروندی سـازمانی در تـأثیر آن بـر کارکنـان شرکت ملی نفت ایران. اکتشاف و تولید نفت و گاز. (148). 36-43. پورعز ت، علیاصغر ؛ واعظی، احمد و سلیمی، غلامرضا. (1393). تحلیل و بررسـی پـیشفـرضهـای ارزش شـناختی عدالت سازمانی. دوفصلنامه علمی تخصصی اسلام و مدیریت. 3 (5). 121-191. جلیلیان، مریم؛ حاجی پور، بهمن و حسین پور، محمد. (1391). بررسی رابطـهی هـوش عـاطفی و رفتـار شـهروندی سازمانی کارکنان سازمان آب و برق خوزستان. مجله مدیریت فرهنگی. 6 (16). 81-93. جهانبین، منیره؛ ایراندوست، منصور؛ کندایی، بهرام و زارعی، مژده. (1394). بررسی رابطه بین عدالت سازمانی و شخصیت کارکنان با رفتار شهروندی سازمانی در دانشگاه علوم پزشـکی کردسـتان. مجلـه روانشناسـی و روانپزشکی شناخت. 2 (1). 64-80. حدادنیا، سیروس؛ فانی، حجت اله و هاشمی، سید احمد. (1392). بررسی رابطه بین عدالت سازمانی با اعتماد سازمانی و رفتار مدنی سازمانی مدیران گروههای آموزشی واحدهای منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی. نوآوریهـای مـدیریت آموزشی. 8 (2). 53-70. خلخالی، علی و رحیمی، مریم. (1394). رابطه ابعاد عدالت سـازمانی ادراکـی بـا رفتـار شـهروندی سـازمانی معلمـان. نوآوریهای مدیریت آموزشی. 10 (4). 67-79. دامغانیان، حسین؛ جعفری، سکینه و ضابط پور، حسین. (1393). بررسی تأثیر عـدالت سـازمانی بـر رفتـار شـهروندی سازمانی با میانجیگری کیفیت زندگی کاری. مدیریت فرهنگسازمانی. 21 (4). 966-973. دلاور، علی و محمدتقی نسب، مریم. (1394). عدالت سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی در کارمندان دانشگاه علامه طباطبائی. پژوهشهای رهبری و مدیریت آموزشی. 1 (4). 1-20. رستگار، عباسعلی. مردانی، ابراهیم. (1393). ارتباط عدالت سازمانی با حمایت اجتماعی در کارکنان بیمارستان، اخلاق زیستی، 4 (13). 137-158. رضاییان، علی. (1382). مبانی مدیریت رفتار سازمانی، تهران :انتشارات سمت. زبده، زهرا؛ سهیلی زاد، مختار؛ عزتی، الهه؛ شفیعی پـور، وحـدی و رضـیدی، داوود. (1397). بررسـی رابطـه عـدالت سازمانی، اعتماد سازمانی و فساد مالی: مطالعه موردی بیمارستان ولیعصر تویسرگان. مجلـه علمـی پژوهـان. 17 (1). 16-22. سلاجقه، سنجر؛ پوررشیدی، رستم و کولک، عادل. (1392). بررسی رابط بـین عـدالت سـازمانی و رفتـار شـهروندی سازمانی در سازمانهای دولتی شهر کرمان. فصلنامه اخلاق در علوم وفن اوری. 8 (2). 1-10. سیدجوادین، سیدرضا، عابدی، احسان، یزدانی، حمیدرضا، پورولی، بهروز. (1392). بررسـی نقـش میـانجی اعتمـاد و تعهدسازمانی در رابطه بین عدالت سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی در بیمارستانها، مدیریت بازرگانی، 5 (1). 105-118. سیدجوادین، سیدرضا؛ عابدی، احسان؛ یزدانی، حمیدرضا و پورولی، بهروز. (1392). بررسی نقـش میـانجی اعتمـاد و تعهدسازمانی در رابطه بین عدالت سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی در بیمارستانها. دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. مدیریت بازرگانی. 5 (1). 105-118. سیدین، سید حسام. احدی نژاد، بهمن. تورانی، سوگند. رجبی فرد، فاطمه. (1393). رابطه عدالت سازمانی ادراک شده و بهرهوری در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی ایران، اخلاق زیستی. 4 (13). 97-116. شاکر، زینب؛ کاشف، میرمحمد و محرم زاده، مهرداد. (1391). ارتباط عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در ادارات تربیتبدنی استان آذربایجان غربی. مدیریت ورزشی. (12). 5-21. شیرازی، علی؛ خداوردیان، الهام و نعیمی، محمد. (1391). تأثیر اعتماد سازمانی بر بروز رفتارهای شهروندی سازمانی (مورد مطالعه: شرکت گاز استان خراسان شمالی). پژوهشنامه مدیریت تحول. 4 (7). 133-154. طبرسا، غلامعلی و رامین مهر، حمید. (1389). ارائه مدل رفتار شهروندی سازمانی. چشمانداز مـدیریت دولتـی. (3). 103-117. عباسی، همایون؛ حسینی، مریم؛ کریمی، جواد و حسینآبـادی، بهـاره. (1395). تبیـین رابطـه رهبـری اصـیل و رفتـار شهروندی سازمانی با ملاحظه نقش میانجی اعتماد سازمانی در وزارت ورزش و جوانان. مطالعـات مـدیریت رفتـار سازمانی در ورزش. 3 (11). 19-25. عطایی، محمد؛ علی نژاد، علیرضـا و رحمـانی، نـدا. (1394). بررسـی ارتبـاط بهـرهوری نیـروی انسـانی و رفتـار شهروندی سازمانی در دانشگاه آزاد اسلامی قزوین. مجله مدیریت توسعه و تحول. 21. 1-10. قشقایی زاده، نصراله و حسین پور، محمد. (1391). بررسی رابطه بین هوش معنوی، هوش عاطفی و خودکارآمدی با رفتار شهروندی سازمانی در بین کارکنان زن مؤسسات آموزش عالی شهر بهبهـان. زن و مطالعـات خـانواده. 5 (18). 105-125. قشقایی زاده، نصراله و موسوی، نسابگم. (1395). بررسی رابطه معنویت سازمانی، عدالت سازمانی و اعتماد سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان. فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقـات مـدیریت آموزشی. 8 (2). 49-70. نادی، محمدعلی؛ گل شیرازی، نفیسه و فرح گل، سارا. (1394). رابطه بین ابعاد عدالت سـازمانی بـا رفتـار شـهروندی سازمانی و اعتماد سازمانی در کارکنان دانشگاه های دولتی شهر شیراز. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشـی دانشـگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار. 9 (4). 81-93. نوروزی جویباری، شعبانعلی؛ باقرزاده، محمدسعید؛ بیکی، فریبا و تقوی، احمد. (1396). بررسی رابطـه بـین عـدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه علـوم پزشـکی گلسـتان. فصـلنامه توسـعه مـدیریت و منـابع سلامت. معاونت توسعه مدیریت و منابع. دانشگاه علوم پزشکی بابل. 1 (1). 47-54. واعظی، رضا؛ مایل افشار، مهناز و معمار پور، مهدی. (1390). نگرش کارکنان نسبت به رفتـار شـهروندی سـازمانی و ارتباط آن با بهرهوری کارکنان در بیمارستانهای دانشگاههای علوم پزشکی شهر تهران. ارگان رسمی انجمـن علمـی اداره امور بیمارستانهای ایران. 10 (2). 2-8.
Adams, J. S. (1965), “,Inequity in social exchange”,, Advances in experimental social psychology,Vol.2, pp.267-299. Ambrose, Maureen L. (2002), “,Contemporary Justice Research: A new Look at Familiar Bolino, M., &, Turnley, W. (2003). Going the extra mile: cultivating and managing employee citizenship behavior. Academy of Management Executive, 17(3), 60-71. Gilstrap, J. B. (2009). Deviations from the norm: vital signs affecting attributions of organizational citizenship behavior motives. A dissertation, graduate college, university of Oklahoma. Carol, W., Car ol, C. B.,. D., &, Rachel, S. K. (2003). Organizational citizenship behavior and service quality. Journal of Services Marketing, 17(4), 357-378. Castro &, Armario and Ruiz (2004). the influence of employee OCB customer loyalty, Journal of Service Industry Management, 15(1), 27-53. Chen, X. P., Lam, S. S. K., Naumann, S. E., &, Schaubroeck, J. (2005). Group citizenship behavior: conceptualization and preliminary tests of its antecedents and consequences. Management and Organization Review, 1, 273-300. Cohen- charash, Yochi &, Paul E. Spector (2001), “,The role of justice in organi zations: Ameta-Analysis”,, Organizational Behavior and human decision process, Vol 86, No.2, November, 278-321 Colquitt JA (2001). On the Dimensionality of Organizational Justice: A Construct Validation of a Measure. Journal of Applied Psychology 86: 386-400. Colquitt, Jason A. &, Jerald Greenberg &, Cindy P.Zapata-Phelan (2005), “,What Is Organizational Justice? A Historical Overview”, in Jerald Greenberg &, Jason A Colquitt, Hand Book Of Organizational Justice, Psychology Press (formerly Published by Lawrence Erlbaum Associates). Deconinck, James (2010) “,The Effect of Organizational Justice, Perceived Dekas, Kathryn H., Bauer, Talya N. Welle, Brian, Kurkoski, Jennifer, Sullivan, Stacy Denholm, P. J. (2002). A study of organizational citizenship behavior and trust in a public high school. A dissertation in innovation and leadership, wilmington college, new castle university. Giddens, A (1990). The Consequences of Modernity, Standford: Standford University prees. Greenberg Jerald (2001), “,The Seven Loose Can (n) ons of Organizational Justice”, in Greenberg Jerald &, Russell Cropanzano, Advances in Organizational Justice, Stanford University Press Stanford, California. Hosmer L. T. (1995). Trust: the Connecting link between organizational theory and ethics. acal. management. rec. 20: 379-400. Investigation of OCBs for Knowledge Workers at Google and beyond, CAD MANAGE PERSPECT, 27(3), 219 237 Jawahar, I.M. (2006),”,A Model of Organizational Justice and Workplace Aggression”,, Journal of Management, 28 (6), 811-834. Korkmaz T. &, Arpaci. E. (2009), Relationship of Organizational Citizenship Behavior with Emotional Intelligence, Procedia Social and Behavioral Sciences. 1, 2432-2435. Lambert, Eric (2003), “,The Impact of Organizational Justice on Correctional Stalf”,, Journal of criminal Justice, Vol 31, Issue 2, 155-168. Level of Trust”,, Journal of Business Research, 63: 1349-1355. Luhmann N. (1988). Famility, Confidence, Trust: Problems and alternative. In Trust: Making and Breaking Cooperative Ralations, Cambridge, MA: Oxford univ. Press, ed. D Gambetta, 94-108. Markoczy Livia. Xin Katherine.(2004).the virtues of mission in organizational citizenship behaviour, university of California. Martins, N. (2002). A model for managing trust. Intetnational Journal of manpower, Vol. 23, No. 8. Mathur Sh, umari P, Organizational Justice and Organizational Citizenship Behavior among Store Executives, Human Resource Management Research,2013, 3(4),PP:124-149. Mayer, R. C., Davis, J. H., &, Schoorman, D. F. (1995). An integrative model of organisational trust. Academy of Management Review, 20(3), 709-734. McFarlin, Dean B &, Paul D. Sweeney (2001), “,Cross-Cultural Applications of Organizational Justice”, in Russell cropanzano, justice in workplace from theory to practice, Lawrence Erlbaum associates, 67-96. Mcknight, D. H. &, N. L. Chervany (2001-2002). What trust Means in E Commerce Customer Relationship: An interdisciplinary Conceptual Typology, International Journal of Electronic Commerce, 6 (2): 35-59. Nielsen. T. M &, Hrivnak, A &, Shaw, M. (2011):Organizational Citizenship Behavior and Performance A Meta-Analysis of Group-Level Research. Small Group Research.Volume 40 Number, 5, 555-577. Nnowakowski Jaclyn M. &, Danald E. Conlon (2005), “,Organizational Justice: Looking Back, Looking Forward”,, The International Journal Of Conflict Management, vol. No.1, 4-29. Noteboom B. and Frederique Six, (2003). The trust process in Organizations, Cheltenham, UK. Northmaton, MA, USA: Edward elgar. Organ DW. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books, 1988, p 325. Organ, D. W., Podsakoff, P. M., &, MacKenzie, S. B. (2006). Organizational citizenship behavior: its nature, antecedents, and consequences. Thousand Oaks, CA: sage publications. Organizational Support, and Perceived Supervisor Support on Marketing Employees’ Podsakoff &, Mackenzie &, Paine and Bechrach (2000). OCB: a critical review or the theoretical and empirical literature for future research, Journal of Management, 26(3), 513-563. Polat, S. (2009). “Organizational citizenship behavior (OCB) display levels of the teachers at secondary sciences 2009”. Procedia social and behavioral sciences 1. www.sciencedirect.com Question”, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 89, 803-812. Byrne, Zinta S. &, Russell cropanzano (2001), “,The history of organizational justice: the founders speak”, in Russell cropanzano, justice in workplace from theory to practice, Lawrence Erlbaum associates, 3-26. Ridings G M. Gefen D. Arinze B. (2002). Some antecedents and effects of trust in virtual communities. Journal of strategic information systems, 11: 271-295.. Sergio E V. Juan AM L. Fernando M A. Gabriela T C. (2012). Authentic leadership and its effect on employees’ organizational citizenship behaviours. Psicothema, 4(24). 561-566. Shapiro coyle, j &, k. hoque, l. Kessler, R. Richardson (2008), Human Resource Management, University of London Press. Smith, Heather J. &, Thomas F Pettigrew (2012), “,Relative Deprivation Theory”, in Daniel J. Christi, The Encyclopedia of Peace Psychology, Blackwell Publishing Ltd. Singh, U., &, Srivastava, K. B. L. (2009). Interpersonal trust and organizational citizenship behavior. National Academy of Psychology (NAOP). 65-76. Tamizarasu N, Azim M, Mutalib A, (2015). Organizational Justice and Organizational Citizenship Behavior: Mediating Role of Psychological Capital, American International Journal of Social Science, Vol. 4, No. 6. Tlaiss, H., Elamin, A., (2015), Exploring the relationship between organizational citizenship behavior and organizational justice in the Islamic Saudi Arabian context, Journal of Management Development, 34 (9). 1042-1060. Vivian Chen, C., Chang, W., &, Hu, C. (2007). The relationship between leadermember exchange, trust, supervisor support, and organizational citizenship behaviora case study of nurses. Proceedings of the 13th asia pacific management conference, Melbourne, Australia. 692-697. Wan, H., &, Semarak, J. (2012). Organizational Justice as a Determinant of Organizational Citizenship Behaviors. Business and Information, Sapporo, 3-5, 382-405. Young, L. (2010). Is Organizational Justice Enough to Promote Citizenship Behavior at Work? A Retest in Korea. European Journal of Scientific Research,45.637-648.