نویسنده: فصیحی، حبیب‌اله *؛
چکیده: هدف: در این تحقیق، وضعیت برخورداری منطقۀ 20 تهران از کتابخانههای عمومی و کیفیت دسترسی شهروندان آن به این مراکز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. روش: روش تحقیق توصیفی-پیمایشی از نوع کاربردی است. بخشی از داده‌‌های تحقیق از اسناد و از اطلاعات دریافت‌شده از کتابخانههای عمومی به دست آمده و بخشی نیز از پیمایش حاصل شدهاند. تحلیل‌های کمی با استفاده از شاخص‌‌های «نسبت پوشش» و «سرانۀ کتابخانه» صورت گرفته و ابزارهای Buffering و Euclidean Distance در سیستم اطلاعات جغرافیایی نیز برای ترسیم حوزه‌‌های پوشش کتابخانه‌‌ها و تحلیل دسترسی‌ها به کار گرفته شدهاند. یافته‌‌ها: در محدودۀ مطالعاتی از هر هکتار زمین شهری تنها به‌طور میانگین حدود 31/4 متر مربع به کاربری کتابخانه عمومی اختصاص یافته و سرانۀ فضای کتابخانه عمومی نیز 027/0 متر مربع است که تقریبا نصف استانداردهای شهری است. 1/86 درصد از مراجعه‌‌کنندگان وضعیت دسترسی به کتابخانه‌‌ها و 9/74 درصد ظرفیت آن‌ها را «بسیار خوب» و «خوب» ارزیابی کرده‌اند. حدود 18 درصد از مساحت منطقه که 32/18 درصد جمعیت در آن به سر می‌برند، به کتابخانههای عمومی دسترسی ندارد. درحالی‌که در نیمی از مساحت منطقه که کمی بیش از نصف جمعیت به سر می‌برند، حوزۀ پوشش خدماتی دو یا سه کتابخانه هم‌پوشانی داشته است. 20 درصد از جمعیت در فراتر از فاصلۀ 1000متری از نزدیک‌ترین کتابخانۀ عمومی قرار داشته و از دسترسی مناسبی بهره‌مند نبوده‌اند. اصالت/ ارزش: این تحقیق، عدم توازن در پوشش خدمات کتابخانه‌‌ای در منطقۀ 20 تهران را آشکار ساخته و نشان داد که ایجاد توازن مستلزم توسعه کمی و کیفی کتابخانههای با درجات 2 و بیشتر و احداث کتابخانههای جدید با رعایت دقیق ملاحظات مکان‌‌یابی به‌کمک ابزار GIS است. ازاین‌رو، ارزش و اهمیت این تحقیق در این است که نتایج آن می‌‌تواند به‌‌عنوان رهنمودی در ایجاد توازن و توسعۀ خدمات کتابخانه‌‌ای فراروی برنامه‌‌ریزان شهری قرار گیرد.
منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانههای عمومی تابستان 1398 – شماره 97 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم/ISC (24 صفحه – از 233 تا 256 )
Analyzing the Public Libraries’ Accessibility in the Municipality of District 20 of Tehran
Author: Habibollah, Fasihi *;
Abstract: Purpose: This paper aims to investigate the status of district 20 of Tehran in terms of the availability of public libraries and access of its residents to library services. Method: In this research, an analytical–descriptive method was used to analyze the public libraries’ accessibility in the municipality of district 20 of Tehran. Parts of the data have been obtained from the documents of the libraries and parts of it have been obtained through a survey done within the area of study. The quantitative analyses were conducted using the indexes “per capita library” and “land use coverage”, and the tools “Buffering” and “Euclidean Distance” in GIS were used in order to draw the coverage areas of any library and determine the accessibility of parcels and population. Findings: Within the area of study, public libraries covered only 4. 31 m 2 per hectare of the lands and per capita space of them are 0. 027 m 2 that is approximately 50 percent of the urban planning standard scores. 86. 1% of the users assess the access to libraries as “good’ and “very good”, and 74. 9% of them believed that the libraries have “good’ or “very good” capacity. Furthermore, 18% of the areas and 18. 32% of the population do not have access to any public library whereas 55. 14% of the lands and 51. 1% of the residents are accessible by at least 2 library covered area. 20% of the population reside within a distance of more than 1000 meters from the nearest public library and have not had an appropriate level of accessibility. Originality/value: This research showed that there is a lot of disparity in the coverage of library services in the district 20 of Tehran and revealed that providing a balance in this regard requires developing quantitativey and qualitatively the libraries with the score 2 and more and establishing new libraries through complying precisely with the considerations of locating with the aid of GIS tools. Therefore, the importance of this research lies in that its findings and results can be used by urban planners as guidelines to create a balanced distribution of library services